Thang 4 nam 2007
Cac hiem hoa moi truing
ap lire nang ne vao tim
Thong tin cho nhCmg ngu&i My Ian tuoi va
nhCmg ngieai cham soc sue khoe cho ho.
D)
CO
Cac hiem hoa moi
trif&ng co the gop
phan vao benh tim
va tai bien mach
mau nao. Nhung
ngtfdi Ion tuoi nen
giam tiep xuc vm
cac hiem hoa moi
tneong chang han
nhu> 6 nhiem khong
khi, thach tin,chi va
nhiet 60 qua cao
qua mifc.
uy vj co biit rang cac hiem hoa ve
moi truing co the gop phan vao
h tim va tai biin mach mau
khong? Trang sy ki$n nay
torn tic cac yeu to moi truing va each thine
ma cac yeu to nay co the lam anh hirong
len sCrc khoe cua nhung ngupai Ian tuoi.
Trang sy ki$n nay cung de nghj each ma
ngLpai Ian tuoi co the giam thieu sy tiip xuc
cua hp vai cac chat 6 nhiem trong khong khf
va nLrac co the gop phan vao b$nh tim va
dpt quy ho$c lam tram trpng them cac hipn
tupp'ng cua chung.
B$nh tim, nguyen nhan gay tL> vong hang
dau tai Hoa Ky, va dpt quy, nguyen nhan
chet ngLPai gay tup vong thCr ba, lam cho
quoc gia thi$t hai hang ty do-la moi nam.
Theo CDC (Trung tam kiem soat djch bpnh),
nam 2001, b$nh tim lam chet 700.000
ngupai, tieu bieu cho 29% tren tong so ti>
vong tai Hoa Ky.
Cac yiu td moi trirang anh hu'd'ng
den benh tim va tai bien mach
mau nao
6 nhiem khong khi trong nha
NhCmg ngu'ai a trong nha thai gian dai la
nhOng ngu'ai de bj anh hupang bai 6 nhiem
khong khf trong nha. Cac nghien CLPU cho
thay nhCnng ngu'ai Ian tuoi co thai gian a
trong nha 90%. Khong khf trong nha gom co
thanh phan 6 nhiem tham nh$p tip ben ngoai
va cac thanh phan tao ra tCr ben trong nha.
Khong khf trong nha co the la khoi thai, khoi
tup cac do dung tay rCra, va co khi la Cacbon
monoxft. Cac chat 6 nhiem trong nha nay
co the la nhCmg dpc chat rat nguy hiem dgc
bi$t doi vai nhCmg ngu'ai co nguy ca tai bien
mach mau nao va b§nh tim.
Khoi: Khoi thai la mpt trong nhu-ng chat 6
nhiem trong nha t§ hai nhat. Hut thuoc duvc
biet la co gop phan vao b§nh tim va dpt quy,
nhupng hit vao cung mpt lu'p'ng khoi thai va
khoi do chu dpng hut thufic cung nguy hai
nhu1 nhau.Cac bip dun bing cui va 16 sirai
co the tao ra khoi chira cac phan tip Carbon
nho. Cac phan Iff nay co the gay nen dau
ngyc va h6i hop, kho tha, va met, dac biet
d6i vai nhCmg ngipai Ian tuoi mlc benh tim.1
D6 gia dung Khi SLP dung khong dung
each, mpt sd d6 gia dung co the rit nguy
hiem cho nhCmg ngu'ai mlc benh tim. Hai
tir cac vat dung tay nra, dung moi san, va
thudc trip sau cin phai SLP dung nai thoang
khi va han chi tiip xuc de giam thieu cac
anh hipang co hai cua chung.
NhCrng hai trong cac dung moi san, chlng
han nhip chit cdn khoang chit, turpentine,
methanol, va xylene, lam ap ILPC vao phoi va
tim, gay ra chung tim dap khong diu. Mac
du cac loai san chira chi nay da bj elm,
nhilu nha dupac xay dyng trupac nam 1978
SLP dung san co chCpa chi. Hay ap dung
nhCpng bien phap di phong thich hop khi
cai tao lai nha de giam thieu cac manh san
hoac bui san phat sinh co the gay cac hiem
hoa nghiem trpng cho SLPC khoe, ke ca viec
tang huyit ap.
Cac ngp dpc thudc tru> sau thLpang la hau
qua cua viec tiip xuc vai cac thudc xjt co
dpc td hoac thudc trip sau. Hien tLpp-ng cua
viec ngp dpc nay la chLrng loan nhjp tim
hoac mach rlt thlp.2 Trong cac topang hap
nghiem trpng, viec tiip xuc anh hLpang din
chCpng nhdi mau ca tim hoac ke ca tLV vong.
Carbon Monoxide: Cacbon monoxit (CO),
chit khi vo hinh va khong mui la mpt chit
6 nhiim nguy hiem bai vl no rlt kho phat
hien. No dac biet nguy hai cho nhQng ngu'ai
mlc benh tim, xa vCra dpng mach, hoac suy
tim man tfnh bai vi no lam cho mau bj han
chi chuyen tai oxi. D6i vai mpt ngu'ai bj
benh tim, viec tiip xuc cho du vai cac n6ng
dp CO rlt thlp cung gay nen dau ngyc, gia
tang nhjp dap bit thLpang cua tim va lam
cho tim hoat dpng kho khan.3 Cac ngufin
-------
CO bao gom hai tip cac 16 dun nong, may nurac nong xai
bang ga, bep 16, may say, 16 sipai di dong, 16 sipo-i, 16 dun
bang cui va khoi thai tip xe con no may trong cac nha di
xe hai dong kin.
O nhiem khong khi ngoai tr&i
NhCpng ngu-ai Ian tuoi co nguy ca benh tim va tai bien
mach mau nao co the co Igi neu giam thieu viec tiep xuc
cua ho v&\ khong khf bj 6 nhiem va khoi thai iff xe hai.
6 nhiim tinh the: Cac tinh the bo hong nho tim thay
trong khong khi ngoai troi co the nguy hai va hiem hoa
se cang Ian han doi vai nhCpng ngipai bj benh tim, benh
nghen phoi man tinh va benh suyen. Cac tinh the phat
xuat tip cac nguon da dang, bao gom cac xe cp, cac nha
may dien, cac ong khoi cong nghiep, va cac dam chay.
Mot so tinh the du-gc phat tan tryc tiep vao khong khi con
cac vat the khac la do phan ling hoa hoc phu-c tap trong
khong khi. Cac tinh the co the bay di hang tram den hang
ngan dam theo chieu gio, gay anh hirong cho nhCrng
ngipai a rat xa nguon xuat phat.
Giao thong: Tho-i gian tham gia giao thong cung lien he
den nguyen nhan gay nhoi mau ca tim.4 Hien nay cung
khong dipgc biet ring day co phai la nguyen nhan gay
6 nhiem khong khi do giao thong hay khong (chang han
nhip tinh the 6 nhiem CO), ap lye do bj ket xe, hoac cac
yeu to nguy hiem khac.
Chat khi 6 nhiem: Ozone, sulfur dioxide va nitrogen
dioxide cung la nhCpng thanh phan 6 nhiem khong khi
quan trong va co lien quan den nhung anh hiPO'ng co hai
cho SLPC khoe. Ozone la 1 chat kich thich manh cho cac
la phoi va khi quan va co the tao nen dau ngyc ma moi
r\QUfdf\ hieu lam do la nhoi mau ca tim.
Nu&c uong
Co bing chung ring nhieu kirn loai du-gc tim thay trong
nu-ac uong co the gop phan vao benh tim hoac lam nang
them cac trieu chipng cua benh tim.
Chi: Viec tiep xuc vai chl co the lam gia tang huyet ap.
Trong khi con ngu-o-i tiep xuc vai chl chu yeu la qua bui
san, mrac uong la nguon tiep xuc khac v&\ chi.Trong khi
nu-ac cung cap tu- he thong niroc cong cgng cho cgng
dong phai dap u-ng dipgc cac tieu chuan cua EPA doi voi
chi, nu-ac may van con chira chi vu-gt cac miKC cho phep
do cac vat lieu ong dan chCra chi Vncr\ xu>a.
Thach tin: Tho1! gian tiep xuc dai v&\ cac nong dp thach
tin cao, mot thanh phan thien nhien tim thay trong nu'6'c
uong a mot so khu vyc cua quoc gia, co the nguy hai
cho tim. EPA co tieu chuan nipac uong cho cac he thong
nu-ac cong cong de dam bao cho con ngiroi khong phai
tiep xuc voi cac nong dp thach tin cao. Neu quy vj dung
nu'6'c iff gieng ca nhan hoac he thong mrac nho, hay
xem muc "Cac biroc quy vj co the thyc hien" de co
them thong tin ve cac phifang phap han che tiep xuc cua
quy vj vai chat 6 nhiem.
Cac tru&ng hop nhiet do qua m(ec
Cac trupo-ng hgp nhiet dupgc mo ta la cac khoang tho-i
gian keo dai khi nhu-ng nhiet dp len din it nhat 10° F.
(5.5° C.) tren mire nhiet dp cao trung binh trong khu vyc.
Benh ngit xlu do nhiet la nguy hai nhat cua loai cac tac
dong din sire khoe co lien quan din tiip xuc qua nhiiu
voi nhiet dp cao. Diiu nay xay ra khi he diiu chinh than
nhiet that bai gay nen sy gia tang nhanh chong nhiet dp
ben trong ca the. Benh ngat xlu do nhiet dp cao dipgc dac
trirng bing hien tupgng da nong, kho va do, va khong ra
m6 hoi. Cac dau hieu canh bao khac la lin Ion va cac ao
giac. Benh ngat xlu do nhiet dp cao la tinh trang nghiem
trong cln phai dipgc cham soc y ti ngay (gpi 911 hoac
chuyin benh nhan din phong cap ciru). Niu khong diiu
trj, tai biin mach mau nao do nhiet co the gay ton hai
nghiem trong va vmh viin cho cac ca quan sinh t6n, tan
tat vmh viin, hay tup vong.
NhCpng ngipoi mlc benh tim va tai biin mach mau nao co
cac ca chi ha nhiet khiim khuyit va di bj ton hai han
trong cac tripang hgp nhiet. Viec SLP dung vai loai thu6c
co thi lam cho nhCpng ca nhan nhay cam han vai cac
tripang hgp nhiet, chang han nhip thu6c giam dau va mot
s6 loai thuic vi diiu hoa khi huyit.
Trong khi cac tru'O'ng hgp nhiet, SLP dung may diiu hoa
khong khi la bien phap phong ve t6t nhat d6i vo-i benh co
lien quan din nhiet va tup vong. Du mdi ngay chi SLP dung
may diiu hoa khong khi trong vai gio1 co thi lam giam
rui ro mot each dang ki. Nghien CLPU cho thay quat dien
chl co tac dung khi nhiet dp chung quanh thip han than
nhiet. Cac quat dien co thi tao thoai mai, nhu>ng khi cac
nhiet dp 6> mipc cao tip 90 dp tra len, cac quat khong thi
ngan dipgc benh co lien quan din nhiet va thyc ti co thi
con gay ton hai nCpa.
-------
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
Cac biroc quy vj co the thyc hien
de giup kiem scat dirge benh tim
va tai bien mach mau nao.
Loi song lanh manh la phLpang phap hCpu hieu
nhit de ngan ngCpa benh tim va dot quy. Ngoai
ra, nhung ngirai Ian tuoi nen han chi tiip xuc vai
cac yiu t6 rui ro cua moi trirong va khuyin khich
cac chinh quyen dja phirang co bien phap giam
cac hiim hpa moi trupang.
Han ch6 ti6p xuc vai cac y6u t6 moi tru&ng
• Tranh khoi trong nha: Tranh khoi thuoc la.
Dong vien nhCpng ngipai hut thuoc hut thuoc ben
ngoai. Tranh cac nha hang, quan rirou va cac
nai cong cong khac co ngipol hut thu6c. Khong
SLF dung hoac han chi SLP dung cac 16 dun cui
va 16 sum
• Can than khi lam viec xung quanh nha: Cai
tien thong gio khi san blng each lap Ijch san
trpng nha vao nhCpng gia co the ma cCra so va
bing each SLP dung quat. Nghi thu-o-ng xuyen de
hit tho1 khong khi trong lanh khi san; tranh cac
phong da san trong vai ngay.
Tripac khi cai tao nha dipac xay trifac nam
1978, phai co cac bien phap can trong de tranh
tiip xuc vai san co chi. Khong si> dung may
mai, den khf da, den kho, do cao san kho, hoac
giay nham kho de boc da san co china chl bai
vl hanh dong nay tao ra so lipgng chl va bui
khong the chap nhan du'gc.
N§u quy vj phai sir dung cac thudc trCr sau,
tripac hit luon luon hay doc cac nhan hieu va
tuan theo tat ca cac de phong va chl din. Khi
sir dung cac thudc trip sau, phai co cac bien
phap de phong; tuan theo cac hirang dan va
mang gang khong tham nirac, quan dai va ao
dai tay. Thay quan ao va rOa cac ban tay cua
quy vj ngay sau khi dung cac thuoc trCr sau. Giat
quan ao tiep xuc va\ thudc trCr sau rieng.
• Tranh ngo doc: DCrng bao gio1 de xe hai no
may trong nha de xe, cho du cOa nha de xe ma.
Diiu chinh dung cac vat dung dung gas. Lip
dat va SLP dung quat hut. Nha chuyen vien co
qua dao tao kiem tra, lam ve sinh va dieu chinh
he thong sipai trung tarn cua quy vj (16 nung,
ong hai va ong khoi) moi mua thu. Lip dat bo
he thdng phat hien khi carbon monoxide khip
nha cua quy vj.
• Giam anh hipong giao thong ya 6 nhiem
khong khi ben ngoai: LLPU y din dy doan Chi
so Chat iLpgng Khong khf - Air Quality Index
(AQI) de biit khi nao khong khi khong lanh
manh d6i vai nhCpng nhom ngipai nhay cam.
Hay hoi bac sy cua quy vj ve viec giam bat ITILPC
hoat dong cua quy vj khi AQI cao. Be may dieu
hoa khong khi hoat dong 61 chi do tuan hoan va
dong cac cipa so khi co topang hap khoi tCp hoa
hoan trong cac toa nha hay chay rLVng. Giam
anh hLPO'ng giao thong. Tranh hoat dong thi
chit va han chi luyen tap gin cac du'6'ng co
nhiiu xe cp.
Ngan ngu>a tac dong cua nhiet: SLP dung may
dieu hoa khong khi cua quy vj hoac di den cac
toa nha co may lanh trong cong dong cua quy
vj. Tarn bong sen hoac tim vai nLpac lanh. Mac
quin ao nhe, mau sang va rang rai. Hoi bac sy
cua quy vj viec SLP dung thuoc cua quy vj co lam
tang tinh nhay cam vai benh lien quan din nhiet
dp hay khong.
Uong nhieu chit long, nhLpng tranh thCpc uong
co chu-a caffeine, ru-gu, hoac chu-a nhieu
du'6'ng. Cac thCpc uong nay lam ca the mit
nipac. Niu bac sy khuyen quy vj han chi uong
chit long, phai chic chin hoi bac sy ILpgng
nipac uong khi trai nong.
Uong nu>6'c sach: De han chi viec tiip xuc
cua quy vj vo1! chi qua nutfc, hay cho nutfc lanh
chay it nhit 30 giay, tot nhit la 2 den 3 phut
tru'O'c khi uong. NhCpng ngu-ai dung nipac cong
cong va song trong nha cu co he thong cung
cip nipac bang chi cung du'gc khuyen cao la
nen thCp nghiem chi. Niu quy vj dung nutfc tCp
h| thong cong cong, trLpac tien, quy vj nen yeu
ciu hp thdng cong cong cung cip thong tin vi
cac kit qua cua thCp nghiem quy djnh cap lien
bang ve chi va dong, cu the trong nhCpng nha
trong khu VLPC quy vj dang song.
Tieu chuin thach tin cua EPA mien cho cac
he thong nirac nho, la nai chl cung cap hang
nam it han 15 "diim cau ninac" hoac phuc vu
cho it han 25 ngLpai. Niu nguon cip nLPO-c cua
quy vj tCp giing ca thi hoac tCr he thing nu'O'c
nho dLpgc miin thCp nghiem va quy vj hien dang
song trong khu VLPC du'gc thong bao la nu-ac
ngam co chL>a cac nong dp thach tin cao, quy vj
nen dem nu'O'c di cho kiem tra thach tin.
Nguon cung cip thong tin cu thi ve ninac uong
cua quy vj la nai cung cip nu>ac. Nai cung cip
nLpac da phuc vu quanh nam cho cung mot
si ngLpai dLpgc yeu ciu phai gai cho nhCpng
khach hang cua minh ban bao cao chit ILpgng
nipac hang nam (doi khi dLpgc gpi la bao cao tin
nhiem ngLpai SLP dung). Hay lien he vai nai cip
nu-ac cua quy vj de xin mot ban sao.
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
-------
Khuyen khfch chinh quyen dja phipang cua quy
vj co bien phap
Chinh quyen dja phupang can phai thyc hien cac biroc dan
gian nay de giam bat cac hiem hoa va cong bo cac bien
phap de phong ma nhCmg ngu'ai Ian tuoi co the thyc hien.
• Xuc tien cac quy djnh khong hut thuoc tai nhumg
no>i cong cong: Bing each ton trpng khong hut thuoc
tai nhung nai cong cong (cac nha hang, cac quan
ripgu, va cac cong vien), dan chung co the han che tiep
xuc vai khoi thai.
• Xuc tien lap de phong theo doi sire khoe bang tac
dong nhiet va cac he thong doi pho: Cac he thong
nay co the giup quy vj xac djnh dupac khi nao co nguy
ca lien quan den nhiet, bao dong cho nhCmg ngu'ai cu1
tru, va trg giup nhung ngipai dang bj hiem hoa.
• Dam bao cac du> doan Chi so Chat lirong Khong
khi (AQI) du-o-c cong bo va tuan thu: Chi so Chat
luang Khong khi cua EPA la chl so dupac lap hang ngay
ve chat lupgng khong khf. Hay xem tai www.epa.gov/
airnow.
• Xuc tien cac phu'O'ng an di chuyen cong cong de
giam bot 6 nhiim giao thong va khong khi: Di
chuyen cong cong la bien phap tot nhat de giam nhe
tlnh trang be tic duang, 6 nhiem khong khi va cang
thing.
• Xac djnh cac cong vien, cac loi di cho xe dap, va
cac xe dien & each xa cac con duxmg chinh: Hoat
dong the chat la mot trong cac phuang phap tot nhat
de ban giam bat hiem hoa doi vai benh tim va tai
bien mach mau nao. Hay tap luyen a each xa cac con
dipang va 6 nhiem giao thong.
Kiem soat cac yeu to chinh gay nen benh tim va tai bien
mach mau nao cua quy vj
Moi trupang chl la mot yeu to lam anh hu'ang den nh&ng
ngu'ai nhay cam vai benh tim va tai bien mach mau nao.
Cac biroc quan trong nhat ma ban co the thyc hien de
giam bat cac hiem hoa doi vai benh tim va tai bien mach
mau nao bao gom:
• Tranh khoi thuoc la
• Lap Ijch tap luyen than the deu dan 30 phut moi
ngay va it nhat 5 ngay moi tuan
• Theo Hipong dan Che dp an kieng cho ngirdi
My nam 2005
• Di kham su>c khoe deu dan de kiem tra va chira trj
cao huyet ap, benh tieu du'6'ng va tang lipid huyet
(tang cac mat do lipit trong dong mau)
Cac nguon tai lieu bo sung
Co> quan Bao ve Moi trirang
Chl so Chat lipgng Khong khi (AQI): www.airnow.gov
Thach tin www.epa.gov/safewater/arsenic.html
Vietnamese translation of: Environmental Hazards Weigh Heavy on the Heart
Publication Number EPA 100-F-06-017
Chat lirgng khong khi trong nha: www.epa.gov/iaq/
Chi: www.epa.gov/lead
San: www.epa.gov/iaq/homes/hip-painting.html
Thuoc trip sau: www.epa.gov/pesticides/
Nha khong co khoi: www.epa.gov/smokefree/
Trung tarn Kiem soat va Phong benh
Y te tim mach: www.cdc.gov/cvh/
Hu>6>ng din ren luyen the chat:
http://www.cdc.gov/ nccdphp/dnpa/physical/
recommendations/older_ adults, htm
Hu>6>ng din che do an kieng cho nguxH My:
www.health.gov/dietaryguidelines/
Co> quan Hanh chanh - Quan ly cac triFdng ho>p khan
cap Lien Bang:
www.fema.gov/hazards/extremeheat/heat.shtm
So Thai tiet Quoc Gia:
www.nws.noaa.gov/ om/brochures/heat_wave.shtml
Hiep hoi Tim Hoa Ky:
www.heart.org/
Vien nghien curu cac anh hirvng den su>c khoe:
www.healtheffects.org/about.htm
Nghien CLPU them
Cac cong trinh Aging Initiative cua EPA de bao ve
SLPC khoe cho nhCrng ngirai Ian tuoi qua cac phdi hap
nghien CLPU, cac sach lurgc phong ngira, va giao due
cong cong vl cac y§u t6 moi trupang. De bi§t them
thong tin hoac truy nhap danh sach phuc vu Aging
Initiative cua EPA, hay ghe: www.epa.gov/aging. NhCpng
ngu'ai Ian tuoi co the cai thien SLPC khoe ya chat lipgng
cuoc sdng cua ho bSng each quan tam din cac y§u t6
moi trLfang anh hirang den benh tim va tai bien mach
mau nao va kiem soat cac y§u t6 chinh y§u vl hiem
hoa moi tripang.
Cac cu&c chu
1 U.S. Environmental Protection Agency. Air Quality Guide for Particle
Pollution. http://www.epa.gov/airnow//aqi_cl.pdf
2 U.S. Environmental Protection Agency. Regulation and Management
of Pesticide Poisonings. 1999. http://www.epa.gov/pesticides/safety/
healthcare/handbook/lndexl .pdf
3 U.S. Environmental Protection Agency. Air Quality Criteria for Carbon
Monoxide, EPA 600-P-99-001 F. Research Triangle Park, NC: U.S.
Environmental Protection Agency, Office Research and Development,
National Center for Environmental Assessment. June 2000.
4 Peters, A., S. von Klot, M. Heier, I. Trentinaglia, H. Ines, A. Hermann,
H.E. Erich, H. Lowel. "Exposure to Traffic and the Onset of Myocardial
Infarction." The New England Journal of Medicine. Oct 21, 2004. 351
(17): 1721-30.
------- |