Styczeh 2008
Srodowiskowe czynniki
ryzyka obcia.zaja. w znacznym
stopniu pracf serca
Informacja dla osob starszych oraz ich opiekunow
Srodowiskowe
czynniki ryzyka
mogq przyczynic
sif do chorob
serca i udaru
mozgu. Osoby
starsze powinny
unikac takich
srodowiskowych
zagrozen jak:
zanieczyszczenie
powietrza, arsen,
otow, oraz upaty.
Czy wiedziales o tym, ze Srodowiskowe
czynniki ryzyka moga. przyczynic si§ do
chorob serca i udaru mozgu? Niniejsza
ulotka podsumowuje wptyw czynnikow
srodowiskowych na zdrowie osob starszych.
Sugeruje rowniez w jaki sposob osoby te moga.
zminimalizowac kontakt z zanieczyszczonym
powietrzem i wodaj ktory przyczynia si§ do
rozwijania si§ chorob serca i uktadu krazenia
oraz zwi^kszenia ich objawow. W Stanach
Zjednoczonych choroby serca i udar - trzeci na
liscie gtownych przyczyn smierci - kosztuje ten
kraj setki miliardow dolarow rocznie.
Wedtug danych CDC tylko w 2001 roku 700
tys. osob zmarto z powodu chorob serca, co
stanowi 29% ogotu zgonow w tym kraju.
Wptyw srodowiska na choroby serca
i udar mozgu
Zanieczyszczenie powietrza w
pomieszczeniach zamkni^tych
Osoby, ktore wie.kszosc czasu przebywaja_w
pomieszczeniach zamkni^tych sa_ szczegolnie
narazone na wptyw zanieczyszczonego tarn
powietrza. Wedtug badah, starsze osoby 90%
swojego czasu sp§dzaja_w pomieszczeniach
zamkni^tych. Powietrze w pomieszczeniach
zamkni^tych jest mieszanina_zanieczyszczen
przedostajacych si§ z zewnatrz jak i czynnikow
wewne.trznych. Moze ono zawierac dym
papierosowy, wyziewy z chemicznych srodkow
czyszczacych, a nawet tlenek wej>la (czad).
Te wewn^trzne zanieczyszczenia powietrza
moga. bye niebezpieczne, szczegolnie dla osob
narazonych na udar mozgu lub choroby serca.
Papierosy: Dym papierosowy (bierne palenie)
jest jednym z najgorszych zanieczyszczeh
powietrza w pomieszczeniach. Wiadomo, ze
palenie przyczynia si§ do powstania chorob
serca i udaru mozgu. Wdychanie tej samej
dawki dymu papierosowego podczas palenia
biernego i aktywnego jest w rownym stopniu
szkodliwe.
Kuchnie opalane drewnem oraz kominki
wytwarzaja_dym zawierajacy czasteczki
w^gla. Oddychanie takim powietrzem
moze spowodowac bol w klatce piersiowej,
kotatanie serca, ptytki oddech i zawroty
gtowy, szczegolnie u osob starszych chorych na
serceJ
Srodki gospodarstwa domowego:
Nieprawidtowe uzywanie niektorych srodkow
gospodarstwa domowego moze stanowic duze
zagrozenie dla osob cierpiacych na choroby
serca. Opary ze srodkow czyszczacych,
rozpuszczalniki do farb i pestycydy wymagaja.
dobrej wentylacji i ograniczonego kontaktu z
nimi, aby zminimalizowac szkodliwy wptyw.
Opary wydzielane przez rozne rozpuszczalniki
do farb takie jak benzyna lakowa, terpentyna,
metanol i ksylen moga.draznic ptuca i obciazac
serce powodujac jego nieregularna. prac§.
Pomimo, ze uzywanie farb zawierajacych
otow jest obecnie zakazane, wiele domow
ktore zostaly zbudowane przed 1978 rokiem
nadal zawiera powtoki lakiernicze z dodatkiem
otowiu. Dlatego nalezy podjac odpowiednie
srodki ostroznosci podczas renowacji starszych
mieszkah, aby unikac powstawania odpryskow
i pytu ze starej powtoki lakierniczej, ktore
spowoduja. zagrozenie zdrowia w tym,
podwyzszenie cisnienia krwi.
Zatrucie pestycydami jest cz^sto wynikiem
kontaktu ze srodkami grzybobojczymi i
owadobojczymi. Do symptomow tego typu
zatrucia naleza.: arytmia serca, zwolnione
t^tno.^ W ci^zkich przypadkach, zatrucie
moze przyczynic si§ zawatu serca lub nawet
nagtej smierci.
Tlenek w?gla: Tlenek w^gla (CO) jest
bezbarwnym gazem nie posiadajacym zapachu;
jest niebezpieczny poniewaz jest trudny
do wykrycia. Jest szczegolnie szkodliwy dla
chorych na serce, z zatkanymi naczyniami
krwionosnymi poniewaz ogranicza zdolnosc
krwi do przenoszenia tlenu. Dla osoby
-------
chorej na serce, kontakt nawet z matym st^zeniem CO
moze spowodowac bol w klatce piersiowej, arytrm'e serca
i trudnosci w poruszaniu s\q.^ Zrodtem CO moze bye dym z
pieca, gazowe ogrzewacze wody, trzony kuchenne, suszarnie,
ogrzewacze pomieszczeh, kominki, piece opalane drewnem,
jak rowniez spaliny z samochodow pozostawionych na
jatowym biegu w zamkni^tych garazach.
Powietrze zewn^trzne
Osoby starsze zagrozone chorobami serca i udarem mozgu
moga_odniesc korzysc unikajac kontaktu z powietrzem
zanieczyszczonym pytami i spalinami samochodowymi.
Zanieczyszczenie powietrza pytem: Czasteczki sadzy
unoszace si§ w powietrzu stwarzaja. ryzyko dla osob
starszych, gtownie dla tych, ktore cierpia_na choroby serca,
ptuc lub astm§. Sadza jest przewaznie wydzielana przez
pojazdy mechaniczne, elektrownie, przemystowe kominy oraz
w czasie pozarow. Pyt moze bye emitowany bezposrednio do
powietrza jak rowniez powstac w wyniku skomplikowanych
reakcji chemicznych w powietrzu atmosferycznym. Pyty
moga. bye przenoszone z wiatrem na odlegtosc setek i tysi^cy
mil wptywajac ujemnie na zdrowie ludzi znajdujacych si§
daleko od jego zrodet.
Ruch uliczny: Czas sp^dzony w ruchu ulicznym moze bye
przyczyna. zawatu serca.^ Nie wiadomo jednak czy zawat
powstaje z powodu zanieczyszczenia powietrza (tj. pytami,
CO), czy w zwiazku ze stresem spowodowanym utknie.ciem w
korku ulicznym, a moze z powodu innego czynnika ryzyka.
Zanieczyszczenie powietrza gazami: Ozon, dwutlenek
siarki i dwutlenek azotu sa_takze waznymi sktadnikami
zanieczyszczenia powietrza majacymi negatywny wptyw
na zdrowie. Ozon ma drazniacy wptyw na ptuca i uktad
oddechowy i moze powodowac bol w klatce piersiowej,
cz^sto mylony z zawatem serca.
Woda pitna
Badania wskazuja. na to, ze kilka metali wyst^pujacych w
wodzie pitnej moze przyczynic si§ do powstawania chorob
serca lub pogorszenia ich objawow.
Otow: Kontakt z otowiem moze podwyzszyc cisnienie krwi.
Pomimo, ze gtownym zrodtem otowiu sa. stare powtoki
lakiernicze, rowniez woda jest jeszcze jednym potencjalnym
jego zrodtem. Podczas gdy woda z komunalnych uj^c musi
spetniac normy Agencji Ochrony Srodowiska na zawartosc
otowiu, to woda z kranu moze ciajjle zawierac otow w
st^zeniach przekraczajacych dopuszczalne normy, z powodu
starych wodociaj>6w zawierajacych otow.
Arsen: W niektorych cz^sciach kraju arsen wyst^puje
jako naturalny sktadnik wody. Dtugotrwata konsumpcja
wody zawierajacej arsen moze bye przyczyna. chorob
serca. Agencja Ochrony Srodowiska reguluje prawnie
dopuszczalny poziom arsenu w wodzie. Jezeli korzystasz
z wody pochodzacej z prywatnej studni lub matego
wodociaju, przeczytaj paragraf zatytutowany "Kroki jakie
mozesz podjac", aby ograniczyc zagrozenia
z tego zrodta.
Okres podwyzszonej temperatury (upat)
Okres podwyzszonej temperatury(upat) okresla si§
jako dtuzszy czas kiedy temperatura powietrza osiaja
lub przekracza o 10° F (5,5°C) sredni poziom wysokiej
temperatury charakterystycznej dla danego regionu. Udar
cieplny jest najbardziej powaznym z catego zakresu skutkow
przebywania w nadmiernie wysokiej temperaturze. Objawia
si§ on gwattownym podwyzszeniem temperatury ciata.
Udar cieplny charakteryzuje si§ rozgrzaniem, wysuszeniem
i zaczerwienieniem skory oraz brakiem potu. Do innych
objawow naleza.dezorientacja i halucynacje. Udar cieplny
stanowi powazne zagrozenie dla zdrowia i wymaga
natychmiastowej pomocy lekarskiej (dzwoh pod numer
911 albo zabierz taka.osob§ na pogotowie ratunkowe).
Nie wyleczony udar cieplny moze spowodowac powazne i
nieodwracalne uszkodzenie organow wewn^trznych, a nawet
smierc.
Osoby chore na serca i choroby uktadu krazenia maja.
ostabiony system termoregulacji ciata i w zwiazku z tym
sa. szczegolnie narazone na wptyw wysokich temperatur.
Stosowanie niektorych terapii i lekow moze spowodowac
u niektorych osob wi^ksza. podatnosc na upaty, np. srodki
antydepresyjne i cz^sc terapii i lekow stosowanych w
leczeniu chorob uktadu krazenia i depresji.
Podczas fal upatow klimatyzacja jest najbardziej skuteczna.
obrona. przeciwko udarowi cieplnemu i smierci. Nawet kilka
godzin dziennie pobytu w klimatyzowanym pomieszczeniu
moze w znacznym stopniu zredukowac ryzyko udaru
cieplnego. Badania wskazuja. na to, ze wentylatory
elektryczne sa. skuteczne, jesli temperatura otoczenia jest
nizsza niz temperatura ciata. Moga. one zapewnic komfort,
ale kiedy temperatury wysoko przekraczaja_90°F (32°C) nie
zapobiegna. dolegliwosciom z powodu przegrzania organizmu i
faktycznie moga. bye szkodliwe.
-------
I
I
I
I
I
I
I
I
Kroki jakie mozesz podj^c w
zapobieganiu chorobom serca
i udarowi mozgu
Zdrowy styl zycia jest najlepszym sposobem
zapobiegania chorobom serca i udarowi mozgu.
Osoby starsze powinny unikac srodowiskowych
czynnikow ryzyka i ponadto wptywac na samorzajdy
lokalne do podejmowania dziatari celem ich
redukcji.
Zabezpiecz s/e przed dziataniem
szkodliwych czynnikow srodowiskowych
• Unikaj dymu w pomieszczeniach: Unikaj dymu
papierosowego. Zach^caj palaczy do palenia
papierosow na zewnatrz. Unikaj restauracji,
pubow i innych miejsc publicznych, w ktorych
dozwolone jest palenia papierosow. Nie uzywaj
piecow kominkowych i kominkow lub ogranicz
ich stosowanie.
• Zachowaj ostroznosc w czasie wykonywania
prac domowych: Pami^taj o poprawieniu
wentylacji pomieszczeri podczas ich malowania
przez otwieranie okien i uzywanie wiatrakow.
Stosuj czQste przerwy podczas malowania, aby
wyjsc na swieze powietrze. Unikaj wchodzenia
do swiezo malowanych pomieszczen przez kilka
dni.
Remontuja_c dom zbudowany przed rokiem 1978,
zachowaj ostroznosc w celu unikni^cia kontaktu
z powtokami lakierniczymi moga_cymi zawierac
otow. Przy usuwaniu powtok lakierniczych
zawieraja_cych otow nie uzywaj szlifierek
tasmowych, palnikow propanowych, pistoletow
na gorace powietrze, skrobaczek mechanicznych,
papieru sciernego na sucho poniewaz w ten
sposob unikniesz kurzu zawieraja_cego otow.
Jesli musisz stosowac pestycydy, zawsze czytaj
etykiety i przestrzegaj wszystkich ostrzezen
i ograniczen podanych w instrukcji. Stosuja_c
pestycydy nos zawsze nieprzepuszczalne
r^kawice ochronne, dtugie spodnie i odziez z
dtugimi rekawami. Po stosowaniu pestycydow,
przebieraj si§ natychmiast i myj r§ce.
• Unikaj zatrucia czadem: Nigdy nie zostawiaj w
garazu samochodu z pracuja_cym silnkiem, nawet
przy otwartych drzwiach. Gazowe urza.dzenia
powinny bye odpowiednio wyregulowane.
Zainstaluj i stosuj mechaniczne wycia^i
w mieszkaniu. Kazdej jesieni, instalacja
centralnego ogrzewania (paleniska, czopuchy
i kominy) powinny podlegac profesjaonalnej
kontroli i czyszczeniu. Zainstaluj wykrywacze
czadu w catym mieszkaniu.
Ogranicz kontakt z zanieczyszczonym
spalinami powietrze: Zwracaj uwage na
prognozQ pogody i wskaznika jakosci powietrza
(UP), aby wiedziec kiedy pogoda jest niezdrowa
dla osob wrazliwych. Podczas zadymienia
spowodowanego pozarami budynkow lub lasow,
zamknij okna i wtacz klimatyzacJQ na obieg
zamkni^ty. Zmniejsz czas podrozowania w ruchu
ulicznym. Unikaj form aktywnosci fizycznej w
poblizu ruchliwych tras samochodowych.
Unikaj przegrzania organizmu w czasie
upatow: Korzystaj z klimatyzacji we wtasnym
domu lub w lokalnych budynkach. Bierz chtodne
kapiele lub prysznice, ubieraj si§ lekko. Jesli
stosowane terapie i lekarstwa zwi§kszaja.twoja.
wrazliwosc na wysokie temperatury, skonsultuj
si'e z lekarzem.
Pij duzo ptynow, lecz unikaj napojow
zawieraja.cych kofein§, alkohol i duzo cukru.
Napoje te powoduja.odwodnienie organizmu.
Jesli jestes na diecie z ograniczeniem ptynow,
skonsultuj si§ z lekarzem odnosnie ilosci ptynow
jakie sa.dla ciebie wskazane w czasie upatow.
Pij czysta^ wod?: W celu unikni^cia zatrucia
otowiem odkr^c kran i odczekaj 30 sekund
(najlepiej 2 - 3 minuty) przed spozyciem wody.
Rekomenduje si§ regularne testowanie wody
pochodzacej z komunalnych UJQC wodnych oraz
w przypadku, kiedy dom jest wyposazony w
stare wodocia^i mogace zawierac otow. Jesli
pobierasz wod§ z wodocia^u komunalnego,
zgodnie z prawem federalnym, powinienes
poprosic o przedstawienie wynikow badan wody
dostarczanej do twojej dzielnicy na obecnosc
otowiu i miedzi.
Normy Agencji Ochrony Srodowiska na
zawartosc arsenu w wodzie pitnej nie obejmuja.
wodocia^ow z mniej niz 15-ma przytaczami lub
stuza.cych mniej niz 25 osobom. Jezeli woda
dostarczana tobie pochodzi z prywatnej studni
lub z matego wodocia^u i mieszkasz na terenie,
w ktorym notowano wysoki poziom arsenu w
wodach podziemnych mozesz za_dac zbadania
wody na obecnosc arsenu.
Najlepszym zrodtem informacji odnosnie jakosci
twojej wody jest jej dostawca. Dostawcy wody,
ktorzy dostarczaja. wod§ pitna. petny rok maja.
obowiazek przedstawiania swoim klientom
rocznego raportu odnosnie jakosci dostarczanej
wody (czasami nazywanego raportem satysfakcji
konsumenta). Skontaktuj si§ ze swoim dostawca.
wody i popros o egzemplarz takiego raportu.
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
-------
Zmobilizuj lokalne wtadze by podj^ty stosowne
dziatanie
Obowiazkiem lokalnych wtadz jest podj^cie tych prostych
krokow majacych na celu zredukowanie zagrozenia zdrowia
dla starszych ludzi i rozpropagowanie ich.
• Wspieraj zakaz palenia papierosow w miejscach
publicznych: Przez utrzymanie zakazu palenia w
miejscach publicznych, samorzady lokalne moga.
ograniczyc bierne palenie.
• Wspieraj system aktywnego ostrzegania i pomocy w
czasie u pa tow: System ten pomaga w ostrzeganiu przed
zblizajacymi si§ upatami i zapewnia pomoc osobom
szczegolnie potrzebujacym opieki.
• Domagaj si? publikacji dziennych raportow dotycz^cych
jakosci powietrza: Index Jakosci Powietrza dostarczany
przez Agencje Ochrony Srodowiska jest dziennym raportem
okreslajacym jakosc powietrza w twojej okolicy. Jezeli
masz dost^p to Internetu to prosz? wejsc na strong
internatowa.www.airnow.gov aby dowiedziec si§ wie.cej na
temat UP.
• Wspieraj publicznq komunikacjf, ktora zmniejszaj^c
ruch uliczny redukuje zatrucie powietrza: Komunikacja
publiczna jest najlepsza.droga.do odciazenia ruchu
ulicznego, co w rezultacie zmniejsza zatrucie powietrza i
stres.
• Wybieraj parki, trasy rowerowe i spacerowe poiozone
z da la od gtownych drog: Aktywnosc fizyczna jest
najlepszym sposobem zapobiegania chorobom serca i
udarowi mozgu.
Kontroluj swoje gtowne czynniki ryzyka chorob serca i
udaru mozgu
Srodowisko jest wtasnie tym czynnikiem majacym wptyw
na podatnosc zachorowah na choroby serca i udar mozgu.
Najwazniejszymi krokami jakie mozesz podjac w celu
zabepieczenia si§ przed tymi chorobami sa.:
• Unikanie palenia papierosow
• Aktywnosc fizyczna przynajmniej 30 minut dziennie
• Przestrzeganie zaleceh zawartych w: "Dietary
Guidelines for Americans" z roku 2005
• Regularne wizyty u lekarza celem kontrolowania i
leczenia podwyzszonego cisnienia krwi, cukrzycy i
hiperlipidemii (tj. podwyzszonego stfienia lipidow we
krwi).
Dodatkowe zrodta
Agencja Ochrony Srodowiska
Indeks Jakosci Powietrza: www.airnow.gov
Arsen: www.epa.gov/safewater/arsenic.html
Jakosc powietrza w pomieszczeniach zamkni^tych: |www.
epa.gov/iaq/
Otow: www.epa.gov/lead
Polish translation of : Environmental Hazards Weigh Heavy on the Heart
Publication Number EPA 100-F-08-002
Malowanie: www.epa.gov/iaq/homes/hip-painting.html
Pestycydy: www.epa.gov/pesticides/
Domy wolne od dymu: www.epa.gov/smokefree/
Centrum Kontroli Chorob i Profilaktyki Uktadu Krazenia:
www.cdc.gov/cvh/
Porady -jak zachowac sprawnosc fizyczna;
http://www.cdc.gov/ nccdphp/dnpa/physical/
recommendations/older_ adults, htm
Porady dietetyczne dla Amerykanow:
www.health.gov/dietaryguidelines/
Federalny Urzf du ds. Zarz^dzania Kryzysowego:
www.fema.gov/hazards/extremeheat/heat.shtm
Narodowy Serwis Pogodowy:
www.nws.noaa.gov/om/brochures/heat_wave.shtml
Amerykahska Organizacja do Spraw Ochrony Serca:
www.heart.org/
Instytut Zdrowia:
www.healtheffects.org/about.htm
Dowiedz si? wi^cej
Inicjatywa Agencji Ochrony Srodowiska ma na
celu opieke^ nad zdrowiem starszych ludzi. W
tym celu korzysta si§ z badah naukowych, metod
profilaktycznych i publicznej edukacji na tematy
ochrony srodowiska. W celu uzyskania wi^cej informacji
wejdz si§ na strong internetowa. Agencji Ochrony
Srodowiska www.epa.gov/aging . Starsze osoby sa_w
stanie poprawic stan swojego zdrowia poprzez edukacj?
na temat czynnikow srodowiskowych majacych wptyw
na choroby serca i udar mozgu oraz poprzez aktywne
kontrolowanie nie-srodowiskowych czynnikow ryzykach.
Noty koiicowe
1 U.S. Environmental Protection Agency. Air Quality Guide for Particle
Pollution. http://www.epa.gOV/airnow//aqLcl.pdf
2 U.S. Environmental Protection Agency. Regulation and Management of
Pesticide Poisonings. 1999. http://www.epa.gov/pesticides/safety/
healthcare/handbook/lndex! .pdf
3 U.S. Environmental Protection Agency. Air Quality Criteria for Carbon
Monoxide, EPA600-P-99-001F. Research Triangle Park, NC: U.S.
Environmental Protection Agency, Office Research and Development,
National Center for Environmental Assessment. June 2000.
4 Peters, A., S. von Klot, M. Heier, I. Trentinaglia, H. Ines, A. Hermann,
H.E. Erich, H. Lowel. "Exposure to Traffic and the Onset of Myocardial
Infarction." The New England Journal of Medicine. Oct 21, 2004. 351
(17): 1721-30.
------- |