Styczeh 2008 Srodowiskowe czynniki ryzyka obcia.zaja. w znacznym stopniu pracf serca Informacja dla osob starszych oraz ich opiekunow Srodowiskowe czynniki ryzyka mogq przyczynic sif do chorob serca i udaru mozgu. Osoby starsze powinny unikac takich srodowiskowych zagrozen jak: zanieczyszczenie powietrza, arsen, otow, oraz upaty. Czy wiedziales o tym, ze Srodowiskowe czynniki ryzyka moga. przyczynic si§ do chorob serca i udaru mozgu? Niniejsza ulotka podsumowuje wptyw czynnikow srodowiskowych na zdrowie osob starszych. Sugeruje rowniez w jaki sposob osoby te moga. zminimalizowac kontakt z zanieczyszczonym powietrzem i wodaj ktory przyczynia si§ do rozwijania si§ chorob serca i uktadu krazenia oraz zwi^kszenia ich objawow. W Stanach Zjednoczonych choroby serca i udar - trzeci na liscie gtownych przyczyn smierci - kosztuje ten kraj setki miliardow dolarow rocznie. Wedtug danych CDC tylko w 2001 roku 700 tys. osob zmarto z powodu chorob serca, co stanowi 29% ogotu zgonow w tym kraju. Wptyw srodowiska na choroby serca i udar mozgu Zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach zamkni^tych Osoby, ktore wie.kszosc czasu przebywaja_w pomieszczeniach zamkni^tych sa_ szczegolnie narazone na wptyw zanieczyszczonego tarn powietrza. Wedtug badah, starsze osoby 90% swojego czasu sp§dzaja_w pomieszczeniach zamkni^tych. Powietrze w pomieszczeniach zamkni^tych jest mieszanina_zanieczyszczen przedostajacych si§ z zewnatrz jak i czynnikow wewne.trznych. Moze ono zawierac dym papierosowy, wyziewy z chemicznych srodkow czyszczacych, a nawet tlenek wej>la (czad). Te wewn^trzne zanieczyszczenia powietrza moga. bye niebezpieczne, szczegolnie dla osob narazonych na udar mozgu lub choroby serca. Papierosy: Dym papierosowy (bierne palenie) jest jednym z najgorszych zanieczyszczeh powietrza w pomieszczeniach. Wiadomo, ze palenie przyczynia si§ do powstania chorob serca i udaru mozgu. Wdychanie tej samej dawki dymu papierosowego podczas palenia biernego i aktywnego jest w rownym stopniu szkodliwe. Kuchnie opalane drewnem oraz kominki wytwarzaja_dym zawierajacy czasteczki w^gla. Oddychanie takim powietrzem moze spowodowac bol w klatce piersiowej, kotatanie serca, ptytki oddech i zawroty gtowy, szczegolnie u osob starszych chorych na serceJ Srodki gospodarstwa domowego: Nieprawidtowe uzywanie niektorych srodkow gospodarstwa domowego moze stanowic duze zagrozenie dla osob cierpiacych na choroby serca. Opary ze srodkow czyszczacych, rozpuszczalniki do farb i pestycydy wymagaja. dobrej wentylacji i ograniczonego kontaktu z nimi, aby zminimalizowac szkodliwy wptyw. Opary wydzielane przez rozne rozpuszczalniki do farb takie jak benzyna lakowa, terpentyna, metanol i ksylen moga.draznic ptuca i obciazac serce powodujac jego nieregularna. prac§. Pomimo, ze uzywanie farb zawierajacych otow jest obecnie zakazane, wiele domow ktore zostaly zbudowane przed 1978 rokiem nadal zawiera powtoki lakiernicze z dodatkiem otowiu. Dlatego nalezy podjac odpowiednie srodki ostroznosci podczas renowacji starszych mieszkah, aby unikac powstawania odpryskow i pytu ze starej powtoki lakierniczej, ktore spowoduja. zagrozenie zdrowia w tym, podwyzszenie cisnienia krwi. Zatrucie pestycydami jest cz^sto wynikiem kontaktu ze srodkami grzybobojczymi i owadobojczymi. Do symptomow tego typu zatrucia naleza.: arytmia serca, zwolnione t^tno.^ W ci^zkich przypadkach, zatrucie moze przyczynic si§ zawatu serca lub nawet nagtej smierci. Tlenek w?gla: Tlenek w^gla (CO) jest bezbarwnym gazem nie posiadajacym zapachu; jest niebezpieczny poniewaz jest trudny do wykrycia. Jest szczegolnie szkodliwy dla chorych na serce, z zatkanymi naczyniami krwionosnymi poniewaz ogranicza zdolnosc krwi do przenoszenia tlenu. Dla osoby ------- chorej na serce, kontakt nawet z matym st^zeniem CO moze spowodowac bol w klatce piersiowej, arytrm'e serca i trudnosci w poruszaniu s\q.^ Zrodtem CO moze bye dym z pieca, gazowe ogrzewacze wody, trzony kuchenne, suszarnie, ogrzewacze pomieszczeh, kominki, piece opalane drewnem, jak rowniez spaliny z samochodow pozostawionych na jatowym biegu w zamkni^tych garazach. Powietrze zewn^trzne Osoby starsze zagrozone chorobami serca i udarem mozgu moga_odniesc korzysc unikajac kontaktu z powietrzem zanieczyszczonym pytami i spalinami samochodowymi. Zanieczyszczenie powietrza pytem: Czasteczki sadzy unoszace si§ w powietrzu stwarzaja. ryzyko dla osob starszych, gtownie dla tych, ktore cierpia_na choroby serca, ptuc lub astm§. Sadza jest przewaznie wydzielana przez pojazdy mechaniczne, elektrownie, przemystowe kominy oraz w czasie pozarow. Pyt moze bye emitowany bezposrednio do powietrza jak rowniez powstac w wyniku skomplikowanych reakcji chemicznych w powietrzu atmosferycznym. Pyty moga. bye przenoszone z wiatrem na odlegtosc setek i tysi^cy mil wptywajac ujemnie na zdrowie ludzi znajdujacych si§ daleko od jego zrodet. Ruch uliczny: Czas sp^dzony w ruchu ulicznym moze bye przyczyna. zawatu serca.^ Nie wiadomo jednak czy zawat powstaje z powodu zanieczyszczenia powietrza (tj. pytami, CO), czy w zwiazku ze stresem spowodowanym utknie.ciem w korku ulicznym, a moze z powodu innego czynnika ryzyka. Zanieczyszczenie powietrza gazami: Ozon, dwutlenek siarki i dwutlenek azotu sa_takze waznymi sktadnikami zanieczyszczenia powietrza majacymi negatywny wptyw na zdrowie. Ozon ma drazniacy wptyw na ptuca i uktad oddechowy i moze powodowac bol w klatce piersiowej, cz^sto mylony z zawatem serca. Woda pitna Badania wskazuja. na to, ze kilka metali wyst^pujacych w wodzie pitnej moze przyczynic si§ do powstawania chorob serca lub pogorszenia ich objawow. Otow: Kontakt z otowiem moze podwyzszyc cisnienie krwi. Pomimo, ze gtownym zrodtem otowiu sa. stare powtoki lakiernicze, rowniez woda jest jeszcze jednym potencjalnym jego zrodtem. Podczas gdy woda z komunalnych uj^c musi spetniac normy Agencji Ochrony Srodowiska na zawartosc otowiu, to woda z kranu moze ciajjle zawierac otow w st^zeniach przekraczajacych dopuszczalne normy, z powodu starych wodociaj>6w zawierajacych otow. Arsen: W niektorych cz^sciach kraju arsen wyst^puje jako naturalny sktadnik wody. Dtugotrwata konsumpcja wody zawierajacej arsen moze bye przyczyna. chorob serca. Agencja Ochrony Srodowiska reguluje prawnie dopuszczalny poziom arsenu w wodzie. Jezeli korzystasz z wody pochodzacej z prywatnej studni lub matego wodociaju, przeczytaj paragraf zatytutowany "Kroki jakie mozesz podjac", aby ograniczyc zagrozenia z tego zrodta. Okres podwyzszonej temperatury (upat) Okres podwyzszonej temperatury(upat) okresla si§ jako dtuzszy czas kiedy temperatura powietrza osiaja lub przekracza o 10° F (5,5°C) sredni poziom wysokiej temperatury charakterystycznej dla danego regionu. Udar cieplny jest najbardziej powaznym z catego zakresu skutkow przebywania w nadmiernie wysokiej temperaturze. Objawia si§ on gwattownym podwyzszeniem temperatury ciata. Udar cieplny charakteryzuje si§ rozgrzaniem, wysuszeniem i zaczerwienieniem skory oraz brakiem potu. Do innych objawow naleza.dezorientacja i halucynacje. Udar cieplny stanowi powazne zagrozenie dla zdrowia i wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej (dzwoh pod numer 911 albo zabierz taka.osob§ na pogotowie ratunkowe). Nie wyleczony udar cieplny moze spowodowac powazne i nieodwracalne uszkodzenie organow wewn^trznych, a nawet smierc. Osoby chore na serca i choroby uktadu krazenia maja. ostabiony system termoregulacji ciata i w zwiazku z tym sa. szczegolnie narazone na wptyw wysokich temperatur. Stosowanie niektorych terapii i lekow moze spowodowac u niektorych osob wi^ksza. podatnosc na upaty, np. srodki antydepresyjne i cz^sc terapii i lekow stosowanych w leczeniu chorob uktadu krazenia i depresji. Podczas fal upatow klimatyzacja jest najbardziej skuteczna. obrona. przeciwko udarowi cieplnemu i smierci. Nawet kilka godzin dziennie pobytu w klimatyzowanym pomieszczeniu moze w znacznym stopniu zredukowac ryzyko udaru cieplnego. Badania wskazuja. na to, ze wentylatory elektryczne sa. skuteczne, jesli temperatura otoczenia jest nizsza niz temperatura ciata. Moga. one zapewnic komfort, ale kiedy temperatury wysoko przekraczaja_90°F (32°C) nie zapobiegna. dolegliwosciom z powodu przegrzania organizmu i faktycznie moga. bye szkodliwe. ------- I I I I I I I I Kroki jakie mozesz podj^c w zapobieganiu chorobom serca i udarowi mozgu Zdrowy styl zycia jest najlepszym sposobem zapobiegania chorobom serca i udarowi mozgu. Osoby starsze powinny unikac srodowiskowych czynnikow ryzyka i ponadto wptywac na samorzajdy lokalne do podejmowania dziatari celem ich redukcji. Zabezpiecz s/e przed dziataniem szkodliwych czynnikow srodowiskowych • Unikaj dymu w pomieszczeniach: Unikaj dymu papierosowego. Zach^caj palaczy do palenia papierosow na zewnatrz. Unikaj restauracji, pubow i innych miejsc publicznych, w ktorych dozwolone jest palenia papierosow. Nie uzywaj piecow kominkowych i kominkow lub ogranicz ich stosowanie. • Zachowaj ostroznosc w czasie wykonywania prac domowych: Pami^taj o poprawieniu wentylacji pomieszczeri podczas ich malowania przez otwieranie okien i uzywanie wiatrakow. Stosuj czQste przerwy podczas malowania, aby wyjsc na swieze powietrze. Unikaj wchodzenia do swiezo malowanych pomieszczen przez kilka dni. Remontuja_c dom zbudowany przed rokiem 1978, zachowaj ostroznosc w celu unikni^cia kontaktu z powtokami lakierniczymi moga_cymi zawierac otow. Przy usuwaniu powtok lakierniczych zawieraja_cych otow nie uzywaj szlifierek tasmowych, palnikow propanowych, pistoletow na gorace powietrze, skrobaczek mechanicznych, papieru sciernego na sucho poniewaz w ten sposob unikniesz kurzu zawieraja_cego otow. Jesli musisz stosowac pestycydy, zawsze czytaj etykiety i przestrzegaj wszystkich ostrzezen i ograniczen podanych w instrukcji. Stosuja_c pestycydy nos zawsze nieprzepuszczalne r^kawice ochronne, dtugie spodnie i odziez z dtugimi rekawami. Po stosowaniu pestycydow, przebieraj si§ natychmiast i myj r§ce. • Unikaj zatrucia czadem: Nigdy nie zostawiaj w garazu samochodu z pracuja_cym silnkiem, nawet przy otwartych drzwiach. Gazowe urza.dzenia powinny bye odpowiednio wyregulowane. Zainstaluj i stosuj mechaniczne wycia^i w mieszkaniu. Kazdej jesieni, instalacja centralnego ogrzewania (paleniska, czopuchy i kominy) powinny podlegac profesjaonalnej kontroli i czyszczeniu. Zainstaluj wykrywacze czadu w catym mieszkaniu. Ogranicz kontakt z zanieczyszczonym spalinami powietrze: Zwracaj uwage na prognozQ pogody i wskaznika jakosci powietrza (UP), aby wiedziec kiedy pogoda jest niezdrowa dla osob wrazliwych. Podczas zadymienia spowodowanego pozarami budynkow lub lasow, zamknij okna i wtacz klimatyzacJQ na obieg zamkni^ty. Zmniejsz czas podrozowania w ruchu ulicznym. Unikaj form aktywnosci fizycznej w poblizu ruchliwych tras samochodowych. Unikaj przegrzania organizmu w czasie upatow: Korzystaj z klimatyzacji we wtasnym domu lub w lokalnych budynkach. Bierz chtodne kapiele lub prysznice, ubieraj si§ lekko. Jesli stosowane terapie i lekarstwa zwi§kszaja.twoja. wrazliwosc na wysokie temperatury, skonsultuj si'e z lekarzem. Pij duzo ptynow, lecz unikaj napojow zawieraja.cych kofein§, alkohol i duzo cukru. Napoje te powoduja.odwodnienie organizmu. Jesli jestes na diecie z ograniczeniem ptynow, skonsultuj si§ z lekarzem odnosnie ilosci ptynow jakie sa.dla ciebie wskazane w czasie upatow. Pij czysta^ wod?: W celu unikni^cia zatrucia otowiem odkr^c kran i odczekaj 30 sekund (najlepiej 2 - 3 minuty) przed spozyciem wody. Rekomenduje si§ regularne testowanie wody pochodzacej z komunalnych UJQC wodnych oraz w przypadku, kiedy dom jest wyposazony w stare wodocia^i mogace zawierac otow. Jesli pobierasz wod§ z wodocia^u komunalnego, zgodnie z prawem federalnym, powinienes poprosic o przedstawienie wynikow badan wody dostarczanej do twojej dzielnicy na obecnosc otowiu i miedzi. Normy Agencji Ochrony Srodowiska na zawartosc arsenu w wodzie pitnej nie obejmuja. wodocia^ow z mniej niz 15-ma przytaczami lub stuza.cych mniej niz 25 osobom. Jezeli woda dostarczana tobie pochodzi z prywatnej studni lub z matego wodocia^u i mieszkasz na terenie, w ktorym notowano wysoki poziom arsenu w wodach podziemnych mozesz za_dac zbadania wody na obecnosc arsenu. Najlepszym zrodtem informacji odnosnie jakosci twojej wody jest jej dostawca. Dostawcy wody, ktorzy dostarczaja. wod§ pitna. petny rok maja. obowiazek przedstawiania swoim klientom rocznego raportu odnosnie jakosci dostarczanej wody (czasami nazywanego raportem satysfakcji konsumenta). Skontaktuj si§ ze swoim dostawca. wody i popros o egzemplarz takiego raportu. I I I I I I I I I I I I ------- Zmobilizuj lokalne wtadze by podj^ty stosowne dziatanie Obowiazkiem lokalnych wtadz jest podj^cie tych prostych krokow majacych na celu zredukowanie zagrozenia zdrowia dla starszych ludzi i rozpropagowanie ich. • Wspieraj zakaz palenia papierosow w miejscach publicznych: Przez utrzymanie zakazu palenia w miejscach publicznych, samorzady lokalne moga. ograniczyc bierne palenie. • Wspieraj system aktywnego ostrzegania i pomocy w czasie u pa tow: System ten pomaga w ostrzeganiu przed zblizajacymi si§ upatami i zapewnia pomoc osobom szczegolnie potrzebujacym opieki. • Domagaj si? publikacji dziennych raportow dotycz^cych jakosci powietrza: Index Jakosci Powietrza dostarczany przez Agencje Ochrony Srodowiska jest dziennym raportem okreslajacym jakosc powietrza w twojej okolicy. Jezeli masz dost^p to Internetu to prosz? wejsc na strong internatowa.www.airnow.gov aby dowiedziec si§ wie.cej na temat UP. • Wspieraj publicznq komunikacjf, ktora zmniejszaj^c ruch uliczny redukuje zatrucie powietrza: Komunikacja publiczna jest najlepsza.droga.do odciazenia ruchu ulicznego, co w rezultacie zmniejsza zatrucie powietrza i stres. • Wybieraj parki, trasy rowerowe i spacerowe poiozone z da la od gtownych drog: Aktywnosc fizyczna jest najlepszym sposobem zapobiegania chorobom serca i udarowi mozgu. Kontroluj swoje gtowne czynniki ryzyka chorob serca i udaru mozgu Srodowisko jest wtasnie tym czynnikiem majacym wptyw na podatnosc zachorowah na choroby serca i udar mozgu. Najwazniejszymi krokami jakie mozesz podjac w celu zabepieczenia si§ przed tymi chorobami sa.: • Unikanie palenia papierosow • Aktywnosc fizyczna przynajmniej 30 minut dziennie • Przestrzeganie zaleceh zawartych w: "Dietary Guidelines for Americans" z roku 2005 • Regularne wizyty u lekarza celem kontrolowania i leczenia podwyzszonego cisnienia krwi, cukrzycy i hiperlipidemii (tj. podwyzszonego stfienia lipidow we krwi). Dodatkowe zrodta Agencja Ochrony Srodowiska Indeks Jakosci Powietrza: www.airnow.gov Arsen: www.epa.gov/safewater/arsenic.html Jakosc powietrza w pomieszczeniach zamkni^tych: |www. epa.gov/iaq/ Otow: www.epa.gov/lead Polish translation of : Environmental Hazards Weigh Heavy on the Heart Publication Number EPA 100-F-08-002 Malowanie: www.epa.gov/iaq/homes/hip-painting.html Pestycydy: www.epa.gov/pesticides/ Domy wolne od dymu: www.epa.gov/smokefree/ Centrum Kontroli Chorob i Profilaktyki Uktadu Krazenia: www.cdc.gov/cvh/ Porady -jak zachowac sprawnosc fizyczna; http://www.cdc.gov/ nccdphp/dnpa/physical/ recommendations/older_ adults, htm Porady dietetyczne dla Amerykanow: www.health.gov/dietaryguidelines/ Federalny Urzf du ds. Zarz^dzania Kryzysowego: www.fema.gov/hazards/extremeheat/heat.shtm Narodowy Serwis Pogodowy: www.nws.noaa.gov/om/brochures/heat_wave.shtml Amerykahska Organizacja do Spraw Ochrony Serca: www.heart.org/ Instytut Zdrowia: www.healtheffects.org/about.htm Dowiedz si? wi^cej Inicjatywa Agencji Ochrony Srodowiska ma na celu opieke^ nad zdrowiem starszych ludzi. W tym celu korzysta si§ z badah naukowych, metod profilaktycznych i publicznej edukacji na tematy ochrony srodowiska. W celu uzyskania wi^cej informacji wejdz si§ na strong internetowa. Agencji Ochrony Srodowiska www.epa.gov/aging . Starsze osoby sa_w stanie poprawic stan swojego zdrowia poprzez edukacj? na temat czynnikow srodowiskowych majacych wptyw na choroby serca i udar mozgu oraz poprzez aktywne kontrolowanie nie-srodowiskowych czynnikow ryzykach. Noty koiicowe 1 U.S. Environmental Protection Agency. Air Quality Guide for Particle Pollution. http://www.epa.gOV/airnow//aqLcl.pdf 2 U.S. Environmental Protection Agency. Regulation and Management of Pesticide Poisonings. 1999. http://www.epa.gov/pesticides/safety/ healthcare/handbook/lndex! .pdf 3 U.S. Environmental Protection Agency. Air Quality Criteria for Carbon Monoxide, EPA600-P-99-001F. Research Triangle Park, NC: U.S. Environmental Protection Agency, Office Research and Development, National Center for Environmental Assessment. June 2000. 4 Peters, A., S. von Klot, M. Heier, I. Trentinaglia, H. Ines, A. Hermann, H.E. Erich, H. Lowel. "Exposure to Traffic and the Onset of Myocardial Infarction." The New England Journal of Medicine. Oct 21, 2004. 351 (17): 1721-30. ------- |