Marzec 2008 Podczas przeci^tnego okresu letniego, w Stanach Zjednoczonych umiera w wyniku udaru cieplneso okoio 1500 osob1. W roku 1995 fala upaiow spowodowaia smierc ponad 700 osob w Chicago. W roku 2003 w wyniku upaiow zmario 35 000 osob w Europie. W obu przypadkach osoby w wieku 65 lot i powyzej stanowHy Siowne ofiary tych trasedii. "Jest za gorqco" — Przygotowanie do nadchodz^cych upatow Informacja dla osob starszych oraz ich opiekunow Czy wiesz, ze kazdego roku liczba zgonow beda_cych rezultatem upatow przewyzsza liczbe zgonow spowodowanych huraganami, powodziami oraz trzQsieniami ziemi razem wzi^tymi?2 Wysokie temperatury moga. miec niebezpieczny wptyw na kazdego cztowieka, jednak osoby starsze sa_ najbardziej na nie narazone. Okres podwyzszonej temperatury okresla si§ jako przedtuzony okres czasu kiedy temperatura powietrza osiciga 10° Fahrenheita (-5,5 °C) lub wyzej, ponad sredni poziom wysokiej temperatury charakterystycznej dla danego regionu.3 Uwaza si'e, ze wysokie temperatury powietrza maja. szczegolny wptyw zdrowie mieszkancow miast. Jest to spowodowane tym, ze ulice i budynki absorbuja. energi§ stoneczna. i przyczyniaja. si§ do formowania tzw. "gora.cych wysp". Podczas gdy temperatura na terenach wiejskich obniza si§ w nocy, to miasta zatrzymuja. pochtoni^te ciepto, co w wyniku tego pozbawia mieszkancow miast mozliwosci skorzystania z dtuzszej ulgi od wysokiej temperatury w nocy. Na szczQscie osoby starsze, ich opiekunowie i lokalne wtadze moga. podja.c proste kroki prowadza.ce do zmniejszenia szkodliwego wptywu wysokich temperatur na organizm. Kto jest narazony na wysokie temperatury? Osoby starsze jak rowniez dzieci sa. szczegolnie narazone na ryzyko wynikajace z wysokich temperatur. Dla rosnacej liczby starszych Amerykanow problemem staje si§ ostabienie wraz z wiekiem naturalnych mechanizmow termoregulacji data. Zamieszkiwanie samotnie, przykucie do tozka z powodu choroby oraz niezdolnosc ludzi starszych do samodzielnego funkcjonowania zwi^ksza to ryzyko. lstnieja.ce problemy zdrowotne ludzi starszych takie jak chroniczne choroby, niedyspozycje psychiczne oraz otytosc moga. podwyzszyc ich podatnosc na wysokie temperatury. Przyjmowanie niektorych lekarstw i podleganie pewnym kuracjom rowniez moze zwi^kszac to ryzyko. Upafy mogq powodowac wypadki smiertelne. Osoby starsze sq szczego/n;e narazone na wptyw wysokich temperatur. Pozytywnym faktem jest to, ze ludzie mogq w prosty sposob ochronic s;? od negatywnego wptywu wysokich temperatur powietrza. ------- I I I I I I I I I I I Jak moge ograniczyc wptyw ekstremalnie wysokich temperatur? Najskuteczniejsza. obrona. przeciwko upatom jest zapobieganie ich skutkom. System klimatyzacji powietrza jest jednym z najlepszych sposobow zapobiegania chorobie i smierci spowodowanej udarem cieplnym.4 Przebywanie nawet kilka godzin dziennie w klimatyzowanym pomieszczeniu mozne w znacznym stopniu zredukowac ryzyko udaru cieplnego. Wentylatory elektryczne moga. przyniesc chwilowa. ulg§, ale sa. nieskuteczne w zapobieganiu udarowi cieplnemu w temperaturach powyzej 90 °F (32°C). Nastepujace metody zapobiegawcze moga. ochronic zycie w czasie upatow: • Jezeli twoje mieszkanie nie jest wyposazone w klimatyzacJQ, udaj si§ do budynkow, ktore taki system posiadaja.. Przyktadem takich miejsc moze bye centrum seniora, kino, biblioteka, centrum handlowe lub specjalnie zorganizowane centra dla osob nie posiadajacych chtodzenia w domu. • Wez zimna. kapiel lub prysznic.5 • Pij duzo ptynow nawet jesli nie czujesz pragnienia. Jezeli jestes na diecie z ograniczeniem ptynow, skonsultuj si§ z lekarzem odnosnie ilosci ptynow jakie sa. dla ciebie wskazane w czasie upatow. Unikaj napojow zawierajacych kofein§, alkohol i duze ilosci cukru. Napoje te odwadniaja. organizm. • Skonsultuj si'e z lekarzem, aby uzyska° pewnos°, ze twoje lekarstwa nie wzmagaja_wrazliwosci na wysokie temperatury. « Ubieraj si§ lekko, w luzne ubrania jasnego koloru. • Odwiedzaj co najmniej 2 razy dziennie Osoby, ktore sa. szczgolnie narazone na niebezpieczenstwo wysokich temperatur. Obserwuj czy u osob tych nie pojawiaja_si'e symptomy udaru cieplnego takie jak: goraca i sucha skora, dezorientacja, halucynacje i agresja. • Zadzwon pod numer 911 Jezeli stwierdzisz, ze pomoc medyczna jest niezb^dna. I I I I I I I I Ponadto, osoby ktore mieszkaja. na ostatnich pi^trach i nie posiadaja. klimatyzacji, sa. bardziej narazone na skutki upatow. Uczestniczenie w wyczerpujacej aktywnosci fizycznej na dworze oraz spozywanie alkoholu podczas upatow takze zaostrzaja. negatywny wptyw na ich zdrowie. Jak upaty wptywaja^ na organizm ludzki? Organizm ludzki w sposob naturalny ochtadza si'e poprzez zwi^kszony doptyw krwi do skory oraz przez pocenie si§. Choroby spowodowane upatami i przypadki smiertelne maja. miejsce wowczas gdy ten system regulacji temperatury ciata jest przecia_zony. w takim przypadku chtodzenie przez pocenie si§ moze nie wystarczyc. Rowniez wysoka wilgotnosc powietrza moze powaznie utrudnic zdolnosc ciata do samo-chtodzenia. Jaki jest zwia^zek pomi^dzy wysokimi temperaturami, a udarem cieplnym? Udar cieplny jest wynikiem w wysokiej temperaturze. jest wynikiem zachwiania termoregulacji ciata. Kiedy zdolnosc samo-chtodzenia, ciata wewnajrz gwattownie koricowym wynikiem moze cieplny. przebywania Udar cieplny i§ systemu organizm traci temperatura rosnie czego bye udar ------- Jak twoj lokalny samorz^d moze pomoc w czasie upatow? Samorza_dy lokalne moga. odegrac duza. role w przewidywaniu upatow i organizowaniu pomocy w czasie ich trwania. Urz^dy te moga. pomoc mieszkaricom poprzez ogtaszanie ostrzezeri w przypadku nadchodza_cych upatow oraz podejmowac dziatania w celu ograniczenia ich skutkow. System ostrzegania przed upatami Systemy obserwacyjno-ostrzegawcze maja. na celu przewidywanie upatow i zwia_zanego z nimi ryzyka dla zdrowia ludzkiego. Do tego celu stuza. programy komputerowe, ktore sa_ wykorzystywane przez Narodowy Serwis Pogodowy do analizowania zmieniajacej si§ pogody w poszczegolnych czesciach kraju. Systemy takie istnieja_w Filadelfii, Seattle, Chicago, St. Louis i innych miastach Stanow Zjednoczonych i Europy. W momencie zagrozenia upatami, lokalne departamenty zdrowia przekazuja. informacJQ osobom starszym, ich opiekunom oraz innym grupom szczegolnie narazonym na wysokie temperatury. Pomoz bezdomnym i chorym psychicznie Urz^dy miast moga. ostrzec i pomoc mieszkancom podczas upatow poprzez podjecie nastepuja_cych krokow: • Opublikowanie porad w mediach • Uruchomienie pogotowia telefonicznego • Mobilizowanie lokalnych ochotnikow, cztonkow rodzin i przyjaciot • UdostQpnienie klimatyzowanych pomieszczen oraz pomoc w dotarciu do nich • Pomaganie ludziom bezdomnym • Wspotpracowanie z lokalnymi organizacjami pomagaja.cymi osobom starszym przez edukacje zagrozonych. Podczas upatow, urz^dy miast moga. rowniez wspotpracowac z elektrowniami w celu zabezpieczenia doptywu pra_du do wszystkich uzytkownikow. Jakie efektywne dziatania mog^ bye podj^te przez gminy celem obnizenia temperatury powietrza? Dwa rodzaje takich dziatan moga. podja_c gminy: uzycie materiatow budowlanych, ktore odbijaja. promienie stoneczne oraz sadzenie drzew i roslin, ktore dostarczarczaja. cienia i naturalnego chtodzenia. Obie metody wptywaja.na obnizenie temperatury w miastach, gdzie jest ona wyzsza o 2-10 stopni Fahrenheita w porownaniu do okolic wiejskich i tym samym moga. ograniczyc czQstotliwosc, czas i nat^zenie upatow. Stosowanie metod ograniczaja_cych wptyw wysokich temperatur (np. konstrukcja dachow odbijaja.cych promienie stoneczne, uzywanie jasnych materiatow do budowy chodnikow oraz sadzenie drzew) przynosza. liczne korzysci: • Obnizenie temperatury danego srodowiska • Zwolnienie reakcji formowania si§ ozonu pod wptywem wysokich temperatur • Zmniejszenie zuzycia energii • Poprawienie komfortu i warunkow zycia ------- Udar cieplny moze doprowadzic do powaznych i nieodwracalnych uszkodzeri gtownych organow. Udar cieplny objawia si§ podwyzszeniem temperatury skory, jej wysuszeniem i zaczerwienieniem. Do innych jego objawow naleza. dezorientacja, halucynacje i agresja. W przypaku braku natychmiastowej pomocy lekarskiej udar cieplny moze spowodowac catkowite rozregulowanie organizmu lub smierc. Faktem pocieszaja_cym jest to, ze poprzez stosowanie si§ do prostych rad podanych na tej stronie mozna zapobiec udarowi cieplnemu. Dodatkowe referencje Agencja Ochrony Srodowiska, Poradnik na wypadek upatow Proste wskazowki jak reagowac na upaty http://www.epa.gov/aging/resources/epareports. htm#ehe_hw Plakat: Nie daj si? upatom - 8 prostych krokow dla osob starszych http://www.epa.gov/aging/resources/posters/index. htm#beattheheat-es Inicjatywa Redukcji ,,Wysp Ciepta" http://www.epa.gov/heatisland Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom http://www.cdc.gov/aging/ http://www.bt.cdc.gov/disasters/extremeheat/ http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/ mm5529a2.htm Amerykariska Organizacja Medyczna, Choroby powodowane upatami w sytuacjach zagrozenia http: //search. ama-assn.org/Search/query. html?qc= public+amnews+pubs&qt=heat Narodowy Serwis Pogodowy, Fale Upatow i Indeks Temperatury Powietrza http://usasearch.gov/search?v%3Aproject=firstgov &query=heat+wave&affiliate=nws. noaa.gov Dane statystyczne na temat upatow oraz innych naturalnych czynnikow zagrozenia http://www.nws.noaa.gov/om/hazstats.shtml Projekt - podnoszenie swiadomosci spotecznej o falach upatow http://www.isse.ucar.edu/heat/ Departament Stanow Zjednoczonych do Spraw Handlu, Administracja Wod Oceanicznych i Powietrza Fa/a upatow: Gtowny Zabojca Letni http://www.noaawatch.gov/themes/heat.php Notatki kohcowe 1 Kallkstein, L.S. and J.S. Greene, 1997. An Evaluation of Climate/Mortality Relationships in Large U.S. Cities and the Possible Impact of a Climate Change. Environmental Health Perspectives, 105(1 ):84-93. 2 Centers for Disease Control and Prevention, 2003. Extreme Heat. Available online: http://www.bt.cdc.gov/disasters/extremeheat/ 3 Federal Emergency Management Administration, Backgrounder on Extreme Heat, Feb. 2003 4 Naughton MP, Henderson A, Mirabelli MC, Kaiser R, Wilhelm JL, Kieszak SM, Rubin CH, McGeehin AAA. Heat-related mortality during a 1999 heat wave in Chicago. Am J Prev Med. 2002 May;22(4):328-9. 5 McMichael, A.J., L.S. Kalkstein and other lead authors, 1996. Climate Change and Human Health, (eds. A.J. McMichael, A. Haines, R. Slooff, S. Kovats). World Health Organization, and United Nations Environment Programme (Who/WMO/UNEP), Geneva, 297 pp. Dowiedz si? wi?cej Inicjatywa Agencji Ochrony Srodowiska ma na celu opieke nad zdrowiem starszych ludzi, ktorzy sa_ podatni na wptyw czynnikow srodowiska. W tym celu korzysta si§ z badan naukowych, metod profilaktycznych i publicznej edukacji. W celu uzyskania wi^cej informacji na ten temat wejdz na strong internetowa. www.eps.gov/aging Polish translation of: "It's Too Darn Hot" — Planning for Excessive Heat Events Publication Number: EPA 10O-F-07-052 ------- |