Marzec 2008
Podczas przeci^tnego
okresu letniego, w
Stanach Zjednoczonych
umiera w wyniku udaru
cieplneso okoio 1500
osob1. W roku 1995 fala
upaiow spowodowaia
smierc ponad 700 osob
w Chicago. W roku 2003
w wyniku upaiow zmario
35 000 osob w Europie.
W obu przypadkach
osoby w wieku 65 lot
i powyzej stanowHy
Siowne ofiary tych
trasedii.
"Jest za gorqco" —
Przygotowanie do
nadchodz^cych upatow
Informacja dla osob starszych oraz ich
opiekunow
Czy wiesz, ze kazdego
roku liczba zgonow
beda_cych rezultatem
upatow przewyzsza
liczbe zgonow spowodowanych
huraganami, powodziami oraz
trzQsieniami ziemi razem wzi^tymi?2
Wysokie temperatury moga. miec
niebezpieczny wptyw na kazdego
cztowieka, jednak osoby starsze sa_
najbardziej na nie narazone.
Okres podwyzszonej temperatury
okresla si§ jako przedtuzony okres
czasu kiedy temperatura powietrza
osiciga 10° Fahrenheita (-5,5 °C) lub
wyzej, ponad sredni poziom wysokiej
temperatury charakterystycznej dla
danego regionu.3
Uwaza si'e, ze wysokie temperatury
powietrza maja. szczegolny wptyw
zdrowie mieszkancow miast. Jest
to spowodowane tym, ze ulice i
budynki absorbuja. energi§ stoneczna.
i przyczyniaja. si§ do formowania
tzw. "gora.cych wysp". Podczas
gdy temperatura na terenach
wiejskich obniza si§ w nocy, to
miasta zatrzymuja. pochtoni^te
ciepto, co w wyniku tego pozbawia
mieszkancow miast mozliwosci
skorzystania z dtuzszej ulgi od
wysokiej temperatury w nocy.
Na szczQscie osoby starsze, ich
opiekunowie i lokalne wtadze moga.
podja.c proste kroki prowadza.ce do
zmniejszenia szkodliwego wptywu
wysokich temperatur na organizm.
Kto jest narazony na
wysokie temperatury?
Osoby starsze jak rowniez dzieci
sa. szczegolnie narazone na ryzyko
wynikajace z wysokich temperatur.
Dla rosnacej liczby starszych
Amerykanow problemem staje si§
ostabienie wraz z wiekiem naturalnych
mechanizmow termoregulacji data.
Zamieszkiwanie samotnie, przykucie
do tozka z powodu choroby oraz
niezdolnosc ludzi starszych do
samodzielnego funkcjonowania
zwi^ksza to ryzyko.
lstnieja.ce problemy zdrowotne
ludzi starszych takie jak chroniczne
choroby, niedyspozycje psychiczne
oraz otytosc moga. podwyzszyc ich
podatnosc na wysokie temperatury.
Przyjmowanie niektorych lekarstw
i podleganie pewnym kuracjom
rowniez moze zwi^kszac to ryzyko.
Upafy mogq powodowac wypadki smiertelne. Osoby starsze sq
szczego/n;e narazone na wptyw wysokich temperatur.
Pozytywnym faktem jest to, ze ludzie mogq w prosty sposob ochronic
s;? od negatywnego wptywu wysokich temperatur powietrza.
-------
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
Jak moge ograniczyc wptyw
ekstremalnie wysokich temperatur?
Najskuteczniejsza. obrona. przeciwko upatom jest
zapobieganie ich skutkom. System klimatyzacji
powietrza jest jednym z najlepszych sposobow
zapobiegania chorobie i smierci spowodowanej
udarem cieplnym.4 Przebywanie nawet kilka godzin
dziennie w klimatyzowanym pomieszczeniu mozne
w znacznym stopniu zredukowac ryzyko udaru
cieplnego. Wentylatory elektryczne moga. przyniesc
chwilowa. ulg§, ale sa. nieskuteczne w zapobieganiu
udarowi cieplnemu w temperaturach powyzej 90 °F
(32°C).
Nastepujace metody zapobiegawcze moga. ochronic
zycie w czasie upatow:
• Jezeli twoje mieszkanie nie jest wyposazone w
klimatyzacJQ, udaj si§ do budynkow, ktore taki
system posiadaja.. Przyktadem takich miejsc moze
bye centrum seniora, kino, biblioteka, centrum
handlowe lub specjalnie zorganizowane centra dla
osob nie posiadajacych chtodzenia w domu.
• Wez zimna. kapiel lub prysznic.5
• Pij duzo ptynow nawet jesli nie czujesz pragnienia.
Jezeli jestes na diecie z ograniczeniem ptynow,
skonsultuj si§ z lekarzem odnosnie ilosci ptynow
jakie sa. dla ciebie wskazane w czasie upatow.
Unikaj napojow zawierajacych kofein§, alkohol i
duze ilosci cukru. Napoje te odwadniaja. organizm.
• Skonsultuj si'e z lekarzem, aby uzyska° pewnos°,
ze twoje lekarstwa nie wzmagaja_wrazliwosci na
wysokie temperatury.
« Ubieraj si§ lekko, w luzne ubrania jasnego koloru.
• Odwiedzaj co najmniej 2 razy dziennie Osoby,
ktore sa. szczgolnie narazone na niebezpieczenstwo
wysokich temperatur. Obserwuj czy u osob tych nie
pojawiaja_si'e symptomy udaru cieplnego takie jak:
goraca i sucha skora, dezorientacja, halucynacje i
agresja.
• Zadzwon pod numer 911 Jezeli stwierdzisz, ze
pomoc medyczna jest niezb^dna.
I
I
I
I
I
I
I
I
Ponadto, osoby ktore mieszkaja. na ostatnich
pi^trach i nie posiadaja. klimatyzacji,
sa. bardziej narazone na skutki upatow.
Uczestniczenie w wyczerpujacej aktywnosci
fizycznej na dworze oraz spozywanie
alkoholu podczas upatow takze zaostrzaja.
negatywny wptyw na ich zdrowie.
Jak upaty wptywaja^ na
organizm ludzki?
Organizm ludzki w sposob naturalny
ochtadza
si'e poprzez zwi^kszony doptyw krwi do
skory oraz przez pocenie si§. Choroby
spowodowane upatami i przypadki
smiertelne maja. miejsce wowczas gdy ten
system regulacji temperatury ciata jest
przecia_zony. w takim przypadku chtodzenie
przez pocenie si§ moze nie wystarczyc.
Rowniez wysoka wilgotnosc powietrza
moze powaznie utrudnic zdolnosc ciata do
samo-chtodzenia.
Jaki jest zwia^zek pomi^dzy
wysokimi temperaturami, a
udarem cieplnym?
Udar cieplny jest wynikiem
w wysokiej temperaturze.
jest wynikiem zachwiania
termoregulacji ciata. Kiedy
zdolnosc samo-chtodzenia,
ciata wewnajrz gwattownie
koricowym wynikiem moze
cieplny.
przebywania
Udar cieplny
i§ systemu
organizm traci
temperatura
rosnie czego
bye udar
-------
Jak twoj lokalny samorz^d moze
pomoc w czasie upatow?
Samorza_dy lokalne moga. odegrac duza. role w
przewidywaniu upatow i organizowaniu pomocy
w czasie ich trwania. Urz^dy te moga. pomoc
mieszkaricom poprzez ogtaszanie ostrzezeri w
przypadku nadchodza_cych upatow oraz podejmowac
dziatania w celu ograniczenia ich skutkow.
System ostrzegania przed upatami
Systemy obserwacyjno-ostrzegawcze maja. na
celu przewidywanie upatow i zwia_zanego z nimi
ryzyka dla zdrowia ludzkiego. Do tego celu stuza.
programy komputerowe, ktore sa_ wykorzystywane
przez Narodowy Serwis Pogodowy do analizowania
zmieniajacej si§ pogody w poszczegolnych czesciach
kraju. Systemy takie istnieja_w Filadelfii, Seattle,
Chicago, St. Louis i innych miastach Stanow
Zjednoczonych i Europy.
W momencie zagrozenia upatami, lokalne
departamenty zdrowia przekazuja. informacJQ
osobom starszym, ich opiekunom oraz innym grupom
szczegolnie narazonym na wysokie temperatury.
Pomoz bezdomnym i chorym psychicznie
Urz^dy miast moga. ostrzec i pomoc mieszkancom
podczas upatow poprzez podjecie nastepuja_cych
krokow:
• Opublikowanie porad w mediach
• Uruchomienie pogotowia telefonicznego
• Mobilizowanie lokalnych ochotnikow, cztonkow
rodzin i przyjaciot
• UdostQpnienie klimatyzowanych pomieszczen
oraz pomoc w dotarciu do nich
• Pomaganie ludziom bezdomnym
• Wspotpracowanie z lokalnymi organizacjami
pomagaja.cymi osobom starszym przez edukacje
zagrozonych.
Podczas upatow, urz^dy miast moga. rowniez
wspotpracowac z elektrowniami w celu
zabezpieczenia doptywu pra_du do wszystkich
uzytkownikow.
Jakie efektywne dziatania mog^ bye
podj^te przez gminy celem obnizenia
temperatury powietrza?
Dwa rodzaje takich dziatan moga. podja_c gminy:
uzycie materiatow budowlanych, ktore odbijaja.
promienie stoneczne oraz sadzenie drzew i
roslin, ktore dostarczarczaja. cienia i naturalnego
chtodzenia. Obie metody wptywaja.na obnizenie
temperatury w miastach, gdzie jest ona wyzsza
o 2-10 stopni Fahrenheita w porownaniu do
okolic wiejskich i tym samym moga. ograniczyc
czQstotliwosc, czas i nat^zenie upatow.
Stosowanie metod ograniczaja_cych wptyw wysokich
temperatur (np. konstrukcja dachow odbijaja.cych
promienie stoneczne, uzywanie jasnych materiatow
do budowy chodnikow oraz sadzenie drzew)
przynosza. liczne korzysci:
• Obnizenie temperatury danego srodowiska
• Zwolnienie reakcji formowania si§ ozonu
pod wptywem wysokich temperatur
• Zmniejszenie zuzycia energii
• Poprawienie komfortu i warunkow zycia
-------
Udar cieplny moze doprowadzic do powaznych i
nieodwracalnych uszkodzeri gtownych organow.
Udar cieplny objawia si§ podwyzszeniem
temperatury skory, jej wysuszeniem i
zaczerwienieniem. Do innych jego objawow naleza.
dezorientacja, halucynacje i agresja. W przypaku
braku natychmiastowej pomocy lekarskiej udar
cieplny moze spowodowac catkowite rozregulowanie
organizmu lub smierc. Faktem pocieszaja_cym jest to,
ze poprzez stosowanie si§ do prostych rad podanych
na tej stronie mozna zapobiec udarowi cieplnemu.
Dodatkowe referencje
Agencja Ochrony Srodowiska,
Poradnik na wypadek upatow
Proste wskazowki jak reagowac na upaty
http://www.epa.gov/aging/resources/epareports.
htm#ehe_hw
Plakat: Nie daj si? upatom - 8 prostych krokow dla
osob starszych
http://www.epa.gov/aging/resources/posters/index.
htm#beattheheat-es
Inicjatywa Redukcji ,,Wysp Ciepta"
http://www.epa.gov/heatisland
Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom
http://www.cdc.gov/aging/
http://www.bt.cdc.gov/disasters/extremeheat/
http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/
mm5529a2.htm
Amerykariska Organizacja Medyczna, Choroby
powodowane upatami w sytuacjach zagrozenia
http: //search. ama-assn.org/Search/query. html?qc=
public+amnews+pubs&qt=heat
Narodowy Serwis Pogodowy, Fale Upatow i Indeks
Temperatury Powietrza
http://usasearch.gov/search?v%3Aproject=firstgov
&query=heat+wave&affiliate=nws. noaa.gov
Dane statystyczne na temat upatow oraz innych
naturalnych czynnikow zagrozenia
http://www.nws.noaa.gov/om/hazstats.shtml
Projekt - podnoszenie swiadomosci spotecznej
o falach upatow
http://www.isse.ucar.edu/heat/
Departament Stanow Zjednoczonych do Spraw
Handlu, Administracja Wod Oceanicznych i
Powietrza
Fa/a upatow: Gtowny Zabojca Letni
http://www.noaawatch.gov/themes/heat.php
Notatki kohcowe
1 Kallkstein, L.S. and J.S. Greene, 1997. An
Evaluation of Climate/Mortality Relationships
in Large U.S. Cities and the Possible Impact
of a Climate Change. Environmental Health
Perspectives, 105(1 ):84-93.
2 Centers for Disease Control and Prevention,
2003. Extreme Heat. Available online:
http://www.bt.cdc.gov/disasters/extremeheat/
3 Federal Emergency Management Administration,
Backgrounder on Extreme Heat, Feb. 2003
4 Naughton MP, Henderson A, Mirabelli MC, Kaiser
R, Wilhelm JL, Kieszak SM, Rubin CH, McGeehin
AAA. Heat-related mortality during a 1999
heat wave in Chicago. Am J Prev Med. 2002
May;22(4):328-9.
5 McMichael, A.J., L.S. Kalkstein and other lead
authors, 1996. Climate Change and Human
Health, (eds. A.J. McMichael, A. Haines, R.
Slooff, S. Kovats). World Health Organization,
and United Nations Environment Programme
(Who/WMO/UNEP), Geneva, 297 pp.
Dowiedz si? wi?cej
Inicjatywa Agencji Ochrony Srodowiska ma na
celu opieke nad zdrowiem starszych ludzi, ktorzy
sa_ podatni na wptyw czynnikow srodowiska. W
tym celu korzysta si§ z badan naukowych, metod
profilaktycznych i publicznej edukacji. W celu
uzyskania wi^cej informacji na ten temat wejdz na
strong internetowa. www.eps.gov/aging
Polish translation of: "It's Too Darn Hot" —
Planning for Excessive Heat Events
Publication Number: EPA 10O-F-07-052
------- |