100F08052 Thang Bay nam 2008 Trong suot m$t mua he trung binh, tai Hoa Ky cd khoang 1.500 ngifdi chet vao nhtfng ILIC qua ndng burc.1 Vao nam 1995, chi rieng mot &0t ndng d Chicago da lam thiGt mang hern 700 ngirdi. Tai Chau Au, m§t dipt nong ky luc lam khoang 35.000 ngifdi chtit vao nam 2003. Trong ca hai vu, da so nan nhan la tif 65 tuoi trd len. "Nong Qua Xa" - Chuan Bj Khi Gap Thdi Tiet Qua Nong Bute Thong tin danh cho Quy Vj Cao Nien va NhQng NgUdi San Soc Cua Ho Quy yj co biet m6i nam so ngQdi chet vi "nhOng luc thdi tie't qua nong bQc" nhieu hdn chet vi bao to, set danh, gid lo'c, lut Ipi, va dpng da't nhap lai khong?2 Bat cuf ai cung co the bi anh hudng nguy hai vi thdi tiet nong bifc, nhifng nhOng ngUdi cao nien dac biet d§ bj nguy hai. NhQng luc thdi tiet nong bufc la nhOng luc nhiet dp cao trung binh cua mot vung cpng them 10 dp F hoac hon va keo dai trong mot thdi gian.3 Ngadi ta tin rang nhQng luc thdi tiet qua nong btfc se co tac dpng mat can doi den site khoe quan chung 6 cac thanh pho. Mot ly do la vi dudng Ip va nha cC/a hap thu nang lifpng mat trdi va giup hinh thanh nhOng "dao nong." Trong luc 6 nhQng vung que khf hau mat di vao ban dem, thi cac thanh pho van giQ site nong da hap thu. Do do cQ dan thanh thj it dUdc mat me hon vao ban dem. Tuy nhien, co nhQng bien phap ma ngQdi cao nien, ngQdi cham soc ngifdi cua ho, va cac vi lanh dao cpng dong co the ap dung de giam bdt nhQng tac dpng cua luc thcJi tiet qua nong bite. Ai Gap Nguy Hiem Khi Thdi Tiet Qua Nong Bufc? NgQdi cao nien, cung nhQ cac tre nho, thQdng gap nhieu rui ro hon khi thdi tiet qua nong bQc. Dd'i vdi so iQpng ngQdi cao nien ngay cang dong, cd che lam mat trong ngQdi co the trd nen bj khie'm khuye't. Song don doc hoac phai nam Net giQdng va khong con cd the cham soc cho ban than lam tang them moi nguy CO. NhQng tinh trang sQc khoe hien cd nhQ benh kinh nien, dau dc kern minh m§n, va benh beo phi cung cd the lam cho ngQdi do de bj nguy hai hdn. NgQdi dang dung mot vai loai thuo'c nao do cung d§ bj. Ngoai ra, ngQdi sd'ng tren cac lau cao cua cac nha cao tang ma khong cd may lanh cang de bj anh hudng cua thdi tie't qua nong bQc. Viec tham gia cac sinh hoat gang sQc d ngoai trdi va uong rQdu trong luc thdi tie't nong bat thQdng cang lam tang them cac rui ro do thdi tie't nong gay ra. "NhCfng luc thdi tiet qua nong bite" gay tur vong mpt each kho ngd. NhOng nhom dl bi nguy hai nhtfnhtfng ngtfdi cao nien cang dac biet co nguy cct cao. Dieu dang mung la co nhu"ng bien phap don gian ma ngudi ta co the ap dung de tif bao ve. ------- I I I I I I I I I I I Lam Sao Toi Co The Giam Bdt Tie'p Xuc Den Thdi Tiet Qua Nong Bufc? Cach tot nhat de cho'ng lai thdi tie't qua nong la ngan ngC/a. May lanh la mot trong nhOfng yeu to bao ve hay nhat de cho'ng lai benh tat va che't choc vi ndng.4 Chi can vai tieng dong ho mot ngay trong phong co may lanh co the giam difdc nhieu nguy cd. Quat dien co the lam di chju nhirng khi nhiet dp nong nam trong vong 90, thi quat se khong ngan di/dc b$nh do nong. Trong nhufng luc qua nong bufc, cac each phong ngC/a sau day co the cifu dtfdc mang song: • Den cac toa nha co may lanh trong cpng dong cua minh, neu nha quy vi khong co may lanh. Cac toa nha nay co the bao gom: trung tarn ngudi cao nien, rap hat, tha vien, khu thudng xa, hoac nhDng ndi difdc chi dinh la "trung tarn lam mat" (cooling centers.") • Tarn voi sen hay tarn bon bang ni/6c mat.5 • Dong nhieu chat long. Difng chef den khi khat mol uong. Neu bac sTdan quy vj han che li/dng chat long, hoi bac sTxem quy vi dUdc uong den mite nao khi trdi nong. Tranh nhufng thufc uong co chat ca-phe-in, ruou, hoSc nhieu di/dng. Cac thifc uong nay lam cd the kho nude. • Hoi bac sT hoac nhan vien khac cung cap djch vu cham soc site khoe cho quy vi xem cac loai thuoc quy vj dang dung co lam quy vj tang kha nang bj benh vi trdi nong hay khong. • Mac quan ao mong, mau sang, va rpng rai. • Den tham nhDng ngadi di bi benh ft nhat hai Ian mot ngay. De y nhufng da'u hieu co the mac benh vi trdi nong, vi du nhu da nong kho, Ian Ion, ao giac, va hung hang. • Gpi 9-1-1 neu can dUdc cham soc. i i i i i i i i i i i Thdi Tie't Qua Nona Bute Anh Hi/dng Den Cd The Nhi/ The Nao? Cd the thudng ty lam mat bang each tang lifting mau vao da va do mo hoi. Benh do trdi nong gay ra va tif vong xay ra khi he thong kiem soat nhiet dp trong cd the bj qua tai. Khi dieu do xay ra, do mo hoi co the khong du. Do am cao co the khie'n cd the kho ta lam mat hdn. Trdi Qua Nong Bufc va Bj Trung Nang (Cam Nhiet) lien quan den nhau nhu the nao? Bj trung nang (cam nhiet) la hau qua nghiem trong nhat vao nhufng luc trdi qua nong bifc. Nguyen do vi he thong kiem soat nhiet do cua cd the bj suy. Khi cd the mat kha nang tir lam mat, nhiet dp cot loi cua cd the tang nhanh. Vi vay, viec bi trung nang (cam nhiet) co the gay hu1 hai nghiem trong va vTnh vien cho cac bp phan quan trong cua cd the. Co the nhan biet xem nan nhan co bi trung nang hay khong qua Idp da co ve nong, kho, va co mau do. Cac da'u hieu canh bao khac la si/ lin Ion, ao giac, va hung hang. Ne'u khong dieu trj ngay, chufng trung nang the difa den tan phe vTnh viln hoac ti/ vong. Dieu dang mCfng la chtrng trung nang co the tranh dUdc bang each tuan theo cac bu6c ddn gian dude neu trong trang nay. ------- Chinh Quyen Dja Phu'dng Co The Lam Gi De Giup Quy Vj? Chinh quyen dja phadng cd the dong vai trd quan trong trong viec da bao va do'i pho nhOng khi trdi qua nong bac. Hai sach ludc ngay cang pho bien la he thd'ng canh bao thdi tie't nong va cac bien phap giam nong. He Thong Canh Bao Thdi Tie't Nong He Thong Canh Bao Thdi Tie't Nong De GiO Gin Sac Khoe giup phat Men khi nao thi trdi nong cd the nguy hiem cho site khde cong chung. He thd'ng nay dung cac chudng trinh may tinh phan tich cac da bao cua Cd Quan Khi Tapng Qud'c Gia va cac dO lieu d dja phadng de da bao cac tinh hud'ng nguy hiem. He Thd'ng Canh Bao Thdi Tie't Nong De GiO Gin Sac Kh6e da dadc thie't lap tai Philadelphia, Seattle, Chicago, St. Louis, va cac thanh pho khac tai Hoa Ky va chau Au. Sau khi quyet djnh nh§n dadc canh bao, cac gidi chac y te thanh pho' chuyen thong tin nay den nhOng ngadi cao Men, nhufng ngadi cham sdc hp, va cac nhdm di bj nguy hiem khac. Giup Dd NgUdi VoGia CU va NgUdi Mac Benh Tarn Than Cac bien phap sau day la "each hay nha't" ma cac gidi chac thanh pho' cd the lam de canh bao ngadi dan va true tie'p giup dd: • Phan pho'i tu van qua phUdng tien truyen thong dai chung • Khdi dong cac dudng day dien thoai khan • Bao cho nhOng ngadi tinh nguyen trong khu pho', ngadi trong nha, va be ban biet • Cung ang nhufng tda nha cd may lanh va cung cap viec chuyen chd den nhOng ndi do • Giup dd ngadi v6 gia cu • Hdp tac vdi "cac cd quan phuc vu ngadi cao tuoi d khu vi/c" de hadng din nhOfng ngadi d§ bj nguy hiem Cac thanh pho cung cd the pho'i hdp vdi cong ty dien lac dja phadng de bao dam cho cong ty do khdng cat dien trong thdi gian cd ddt nong bac . Cac Bien Phap Nao Co Hieu Qua Ve Chi Phi Ma Cong Dong Co The Thi Hanh De Lam Dju Mat Khong Khi? Hai bien phap ma cac cong dong cd the lam la sCf dung vat lieu xay dang phan chie'u anh mat trdi, va trong cay co'i cd bong ram va lam diu mat tu nhien. Ca hai each deu lam giam tac dong dao nong thanh thj - nhiet dp thanh thj nong hdn cac khu thon que chung quanh ta 2 den 10 dp F, va cd the han che mac dp thadng xuyen, thdi gian keo dai, va tarn cd cua nhOng luc qua nong bac. Cac phadng each giam nhiet nha Idp ndc nha bang vat lieu phan chie'u de lam mai nha it bj nong ma ngadi My gpi la "cool roofs", hocic lot dadng bang mau nhat, ho&c trong cay cd bong ram, deu la nhOng phadng each co nhieu ich Idi. Cac each nay: • Lam giam nhiet dp xung quanh • Lam cham lai phan ang do nhiet, phan ang nay tao d nhi§m khdng khi d tang ozone • Giam mac tieu dung nang ladng • Cai tien tien nghi va khung canh sinh song ------- Cac No'i Tham Khao Khac Chu Thich Co Quan Bao Ve Moi Trudng, Sach HUdng Din Khi Gap Thdi Tiet Qua Nong Buc Cac Meo Nhanh Gpn De Doi Pho Vdi Thdi Tiet Qua Nong Biic http://www.epa.gov/aging/resources/epareports. htm#ehe_hw Tarn Bfch ChUdng: Danh Bai Thdi Tiet N6ng-8 Bien Phap Ddn Gian danh cho Ngudi Cao Nien http://www.epa.gov/aging/resources/posters/index. htm#beattheheat-es De Khdi Giam Tac Dong Dao Nong http://www.epa.gov/heatisland Trung Tarn Kiem Ngifa Benh http://www.cdc.gov/aging/ http://www.bt.cdc.gov/disasters/extremeheat/ http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/ mm5529a2.htm Hiep Hoi Y Khoa Hoa Ky, Benh Do Thdi Tiet Nong Gay Ra Trong Suot Khi Co Tinh Trang Khan Cap Tot Do http://search.ama-assn.org/Search/query.html?qc=p ublic+amnews+pubs&qt=heat Cd Quan Khi Tudng Quoc Gia, Ddt Thdi Tiet Nong va Chi So Thdi Tiet Nong http://usasearch.gov/search?v%3Aproject=firstgov &query=heat+wave&affiliate=nws.noaa.gov Cac So Thong Ke Moi Nguy Hiem Cua Thdi Tiet Nong va Cac Thien Tai Khac http://www.nws.noaa.gov/om/hazstats.shtml DU An Huong Din Ve Ddt Thdi Tiet Nong http://www.isse.ucar.edu/heat/ Bp Thudng Mai Hoa Ky, Ban Quan Trj Khi Quyen va Dai DUdng Quoc Gia Dm Thdi Tiet Nong: Ke Gie't NgUdi Chinh Vao Mua He http://www.noaawatch.gov/themes/heat.php 1 Kallkstein, L.S. and J.S. Greene, 1997. An Evaluation of Climate/Mortality Relationships in Large U.S. Cities and the Possible Impact of a Climate Change. Environmental Health Perspectives, 105(1):84-93. 2 Centers for Disease Control and Prevention, 2003. Extreme Heat. Available online: http://www.bt.cdc.gov/disasters/extremeheat/ 3 Federal Emergency Management Administration, Backgrounder on Extreme Heat, Feb.2003 4 Naughton MP, Henderson A, Mirabelli MC, Kaiser R, Wilhelm JL, Kieszak SM, Rubin CH, McGeehin MA. Heat-related mortality during a 1999 heat wave in Chicago. Am J Prev Med. 2002 May;22(4):328-9. 5 McMichael, A.J., L.S. Kalkstein and other lead authors, 1996. Climate Change and Human Health, (eds. A.J. McMichael, A. Haines, R. Slooff, S. Kovats). World Health Organization, and United Nations Environment Programme (Who/WMO/UNEP), Geneva, 297 pp. Muon Tim Hieu Them De An Phuc Vu Ngifdi Cao Nien cua EPA dang no luc bao ve sire khoe moi trudng cua quy vi cao nien bang each phoi hop nghien cifu, vdi cac chUdng trinh phong ngC/a, va hudng dan cho cong chung. Muon biet them thong tin hay muo'n gia nhap vao listserve hay vao mang ladi tai: www.epa.gov/aging Protecting the Health flf Older Americans Vietnamese translation of: "It's Too Darn Hot" - - Planning for Excessive Heat Events Publication Number: EPA 100-F-08-052 ------- |