sq




w

   65
                       a
                                           dla                                    icli
                       opielctfnow
       Srodowisko oddziatuje na
       zdrowie ludzkie w rozny
       sposob. Zdrowe srodowisko
       ma na zdrowie pozytywny
wptyw podczas, gdy srodowisko
zanieczyszczone szkodzi zdrowiu.
Niektore z negatywnych czynnikow
srodowiskowych maja.szczegolny
wptyw na zdrowie kobiet, zwtaszcza
tych w wieku powyzej 50 lat.
Zanieczyszczenia srodowiskowe
wptywaja. na wyste/powam'e wielu
powszechnie znanych przewlektych
chorob takich, jak choroba  ptuc
Niektore z tych schorzen, takie jak
wysokie cisnienie krwi, przewlekta
choroba ptuc oraz astma wyst§puja_
czeiciej wsrod kobiet w wieku
ponad 50 lat w porownaniu  do
mezczyzn w tej samej grupie
wiekowej.2
Broszura ta zawiera informacje.
zarowno na temat krokow jakie
mozesz podjac by zredukowac
wptyw zanieczyszczen
srodowiskowych na twoje
zdrowie, jak rowniez na temat
srodowiskowych czynnikow  ryzyka,
na ktore wraz z wiekiem nalezy
zwracac szczegolna^ uwage.  Do
wyzej wymienionych czynnikow
ryzyka naleza.:
• zanieczyszczenie powietrza
   jakim oddychasz,
• srodki czyszcza.ce i pestycydy,
   ktore uzywasz w gospodarstwie
   domowym,
• zatrucie otowiem w wieku
   dzieciecym i zwia_zane z tym
   problemy zdrowotne po okresie
   przekwitania (klimakterium).3





Zanieczyszczenie powietrza
okresla si? skazeniem powietrza
szkodliwymi substancjami.
Przyktadem czynnikow
zanieczyszczenia sa. mi^dzy innymi:
• drobne czasteczki ze spalin
   pojazdow i  sadza,
• gazy takie jak ozon i tlenek
   wegla,
• wyziewy wydzielane w
   wyniku spatania w^gla, oleju
   opatowego  tub nafty oraz
   wyziewy z domowych srodkow
   czyszcza_cych i farb,
• dym papierosowy oraz dym z
   opalanych drewnem piecow i
   otwartych palenisk.
Drobne czasteczki oraz ozon
sa^ uwazane za  najbardziej
niebezpieczne czynniki
zanieczyszczaja.ce powietrze.
                          W
                          u         lub                           do
                                                     pod

-------
Przebywanie w pomieszczeniach zamknie.tych
nie zawsze zabezpiecza przed zanieczyszczonym
powietrzem. Drobne cza_steczki moga. dostac sie
do twojego domu lub miejsca pracy przez okna,
drzwi lub system klimatyzacji. W przypadku braku
odpowiedniej wentylacji dym papierosowy lub
wyziewy pochodza_ce ze srodkow czyszcza_cych moga_
koncentrowac sie. w pomieszczeniu zamknietym i
szybko obnizyc jakosc zawartego w nim powietrza.



                  na
• Jezeli cierpisz z powodu choroby uktadu kra_zenia,
   zanieczyszczenie powietrza moze wywotac nagte
   wahania pracy serca lub przyspieszenie  akcji
   serca(palpitacje).4 Zanieczyszczone powietrze
   moze zwie.kszyc miazdzyce. naczyn wiencowych
   (arterioskleroza) oraz przewlekte choroby serca,
   co w rezultacie moze doprowadzic do ataku
   serca5'6 a nawet smierci, szczegolnie wsrod kobiet
   po okresie przekwitania.7
• Jezeli cierpisz na choroby ptuc, zanieczyszczone
   powietrze, moze dostac sie. do drog twojego
   uktadu oddechowego i spowodowac problemy
   zdrowotne takie jak zapalenie ptuc, trudnosci w
   oddychaniu, nasilenie sie. astmy oraz przewlektej
   obturacyjnej  choroby ptuc (POChP).
• Jezeli chorujesz na cukrzyce,, to kontakt z
   zanieczyszczonym powietrzem moze zwi^kszyc
   ryzyko ataku  serca, udaru mozgu i innych
   schorzen serca.8
Sprawdzaj codziennie raporty dotycza.ce wskaznika
(indeksu) jakosci powietrza (UP). Wskaznik ten
dostarcza informacji na temat czystosci powietrza i
wptywu aktualnej pogody na twoje zdrowie. W miare
mozliwosci ogranicz czas przebywania na zewna_trz
w dni podwyzszonego poziomu zanieczyszczenia
powietrza. Zeby dowiedziec si§ wi^cej na temat
wskaznika jakosci powietrza (UP), wejdz na strong
internetowa. pod  adres: www.epa.gov/airnow.
Informacje na temat UP jest rowniez dost^pna w
codziennych raportach pogody zamieszczanych w
gazetach, telewizji lub radiu.

                  i


Pestycydy i srodki czyszczace w postaci proszkow,
zeli, ptynow lub sprejow naleza^ do silnych substancji
chemicznych uzywanych w domu i ogrodzie do
czyszczenia powierzchni i niszczenia szkodnikow.
Przedtuzony  kontakt z tymi szkodliwymi zwia,zkami
chemicznymi moze doprowadzic do:
•  bolu gtowy
•  zawrotow gtowy
•  skurczu mieini
•  mdtosci
•  ostabienia
Jezeli zauwazysz u siebie, cztonka twojej rodziny lub
znajomego jakichkolwiek z powyzszych symptomow
zadzwon  do  lokalnego centrum kontroli zatruc.
Z obserwacji przeprowadzonych w pogotowiach
ratunkowych wynika, ze dzieci w wieku do 6 lat
sa, bardziej podatne na zatrucia podczas wizyt u
dziadkow (gdzie srodki truja.ce sa, bardziej dost^pne  i
nie zabezpieczone) anizeli we wtasnych domach.
Pomimo,  ze  ludzie starsi stanowia. mniej niz
3% odnotowanych przypadkow zatruc,  to sa_
oni dwukrotnie bardziej niz dzieci narazeni
na wystapienie powaznych komplikacji i
dziesieciokrotnie bardziej narazeni na ryzyko
smierci z powodu zatrucia srodkami chemicznymi.11
Ponadto dtugotrwaty kontakt z pestycydami jest
powia.zany z takimi chorobami jak rak oraz problemy
neurologiczne takie jak demencja.12'13

-------
Jak
              z                       lub


• Przechowuj produkty w oryginalnych opakowaniach.
   Zawsze czytaj doktadnie etykiety i przestrzegaj
   wszystkich zalecen podanych w instrukcji.
• Pozbywajac sie. pestycydow i srodkow
   czyszczacych przestrzegaj instrukcji na etykiecie.
• Podczas uzywania tych srodkow w domu otworz
   drzwi i okna, wtacz wentylator w celu zupetnego
   przewietrzenia mieszkania.
• Uzywaj te produkty jedynie w miejscach i
   w ilosciach zalecanych przez instrukcje na
   etykiecie.
• Produkty przeznaczone do uzytku zewnetrznego
   nie moga_ bye uzywane w pomieszczeniach
   zamknietych. Pamietaj o zamknie.ciu drzwi i
   okien podczas stosowania srodkow chemicznych
   na zewnatrz.
• Po uzyciu tych produktow nalezy zawsze umyc
   rece i inne czesci ciata oraz wyprac ubrania
   bedace w kontakcie z  tymi produktami.



Czy wiesz, ze otow z ktorym miates kontakt w
przesztosci moze pozostac na state w twoim
organizmie? Otow osadza sie. w kosciach nie
wywotujajc negatywnych zmian zdrowotnych
do pozniejszych lat twojego zycia. Podczas
przekwitania, w wyniku ostabienia struktury
kosci osadzony w nich otow uwatnia si§ do uktadu
krwionosnego. U starszych kobiet, poziom otowiu
     I
     I
     I
     I
     I
     I
     I
                     ze?
•  Stosowanie terapii hormonalnej
   podczas okresu przekwitania moze
   podwyzszyc ryzyko zachorowania na
   astm^.9
•  W 2003 roku, ponad 63 tys. kobiet
   zmarto z powodu przewlektej
   choroby ptuc w porownaniu do 59
   tys. me.zczyzn.2
•  Cukrzyca jest gtownym problemem
   zdrowotnym wsrod kobiet,
   szczegolnie u Amerykanek
   pochodzenia afrykanskiego i
   indianskiego / autochtoni zAtaski.10
I
I
I
I
I
I
I

we krwi moze bye wyzszy o 25% - 30% w porownaniu do
okresu przed przekwitaniem.14
Podwyzszony poziom otowiu we krwi u kobiet starszych,
w potaczeniu z takimi srodowiskowymi czynnikami
ryzyka jak obecnosc otowiu w wodzie lub w otoczeniu
domowym moze miec negatywny wptyw na zdrowie.
Podwyzszony poziom otowiu we krwi moze zwi^kszyc
ryzyko nadcisnienia krwi i stwardnienia tetnic
(arterioskteroza) oraz ostabic prac§ nerek.14 Ponadto,
zatrucie otowiem moze doprowadzic do obnizenia
zdolnosci poznawczych z objawami przypominaja.cymi
ote.pienie (demencja).15


Co
• W przypadku wysta_pienia u ciebie takich
   symptomow jak bole i zawroty gtowy, skurcze
   miesni, mdtosci I ostabienie natychmiast skontaktuj
   si§ z lekarzem.
• Skontaktuj sie.  z lokalnym dostawca. wody
   pochodzacej z komunatnych uj?c wodnych w celu
   uzyskania rocznego raportu dotyczacego jakosci
   pitnej wody. Woda pochodza^ca z prywatnych uj^c
   wodnych (studnie) powinna bye testowana corocznie
   przez uprawnione laboratorium. W celu uzyskania
   wi^cej informacji na temat jakosci wody pitnej
   zadzwon do Agencji Ochrony Srodowiska (EPA)
   pod numer 1-800-426-4791 lub wejdz na strone
   internetowa. pod adres www.epa.gov/safewater.

-------
•  Jezeli farba zawierajaca otow jest w dobrym
    stanie, zostaw ja_ nienaruszonaj nie piaskuj jej tub
    nie wypalaj farby ktora moze zawierac otow.

•  Nie usuwaj samemu farby zawieraja_cej otow.
    Zatrudnij do tego celu specjatiste posiadajacego
    uprawnienia do usuwania skazonych otowiem farb.


                            si?


Wptyw czynnikow             na
starszych
Inicjatywa Agencji Ochrony Srodowiska ma na celu
ochrone zdrowia ludzi starszych przed szkodliwymi
wptywami srodowiska poprzez stosowanie
profilaktyki, edukacji i badan naukowych. W celu
uzyskania wi^cej informacji wejdz si? na strone
internetowa_ Agencji Ochrony Srodowiska
WAWw.epa.gov/aging

               i
http://airnow.gov/index. cfm?action=
static.olderadults


Agencja Ochrony Srodowiska

Indeks Jakosci Powietrza
www.airnow.gov

Jakosc powietrza w pomieszczenJach zamknitgtych
www.epa.gov/iaq/

Dorny wolne od dymu
www. epa. gov/s mo kef reel

                        i
LJnra Medyczna Pius
www.nlm.nih.gov/medlineplus/airpollution.html

                i
Amerykanskie Towarzystwo do  Spraw Ochrony Serca
http://www.americanheart.org/presenter.
jhtml?identifier=4786

Choroby

Narodowy Instytut Badaii Piuc i Krw!
http://www.nhlbi.nih.gov/health/public/lung/index.htm

Amerykanskie Towarzystwo do  Spraw Ochrony Ptuc
http://www.lungusa.org


Narodowe Centrum Badan dia Kobiet i RodzJn
http://www.center4research.org/
Departarnent Stanow Zjednoczonych do spraw
Zdrowia i Pomocy Spoiecznej
http://www.4women.gov/

1 Centers for Disease Control and Prevention,
http://www.cdc.gov/DHDSP/announcements/american__heart__
month.htm

2 American Lung Association, http://www.lungusa.http://www.
lungusa.org/site/apps/s/content.asp?c=dvLUK900Eat»=3470&act=3
052283

3 Muldon, S.B.; Cauley, J.A.; Kuller, L.H.; Morrow, L.; Needleman,
H.L.; Scott, J.; Hooper, F.J.; Effects of blood levels on cognitive
function of older women.

4 American Heart Association, http://www.americanheart.org/
presenter/jhtml?identifier=4419

5 Brook, R.D.; Franklin B.; Cascio W.; Hong, Y; Howard G.; Lipsett,
M.; Luepker, R.; AAittleman, M.; Samet, J.; Smith Jr, S.C.; and
Tager, I., 2004. Air pollution and cardiovascular disease. Circulation
109:2655-2671. http://circ.ahajournals.org/cgi/content/
full/109/21/2655

6 Zanobetti, A.; and Schwartz, J., 2007. Particulate air
pollution, progression, and  survival after myocardial infarction.
Environmental Health Perspectives 115(5):769-774.

7 Miller, K.A.; Siscovick, D.S.; Sheppard, L.; Shepherd, K.; Sullivan,
J.H.; Anderson, G.L.; and Kaufman, J.D., 2007. Long-term
exposure to air pollution and incidence of cardiovascular events in
women. N Engl J of Med. 365(5):447-458.

8 Zanobetti, A. and Schwartz, J., 2002. Cardiovascular damage
by airborne particles: are diabetics are more susceptible?
Epidemiology 13(5): 588-592.

9 Barr, R.G.; Wentowski, C.C.; Grodstein, F.; Somers, S.C.;
Stampfer, M.J.; Schwartz, J.; Speizer, F.E.; and Camargo, C.A.
2004. Perspective study of postmenopausal hormone use and newly
diagnosed asthma and chronic obstructive pulmonary disease. Arch
intern Med. 164: 379 - 386.

10 U.S. Department of Health and Human Services,
http://www.4woman.gov/minority/americanindian/diabetes.cfm.

11 National Poison Control Center Data, 1993-1998.

12 Dich, J.; Zahm, S.H.; Hanberg, A.; and Adami, H., 2004.
Pesticides and cancer.  Cancer Causes & Control,8(3), 420-443.

13 Kamel, F. and Hoppin, J.A., 2004. Association of pesticide
exposure with neurologic dysfunction and disease. Environmental
Health Perspective, 112(9),950-958.

14 Nash, D.; Magder, L.S.; Sherwin,  R.; Rubin, R.J.; and Silbergeld,
E.K., 2004. Bone density-related predictors of blood lead level
among pre- and postmenopausal women in the United States.
American Journal of Epidemiology, 160, 901-911.

15 Carpenter, D.O., 2001. Effects of metals on the nervous system
of humans and animals. International Journal of Occupational
Medicine and Environmental Health, 14(3), 209-218.
 Polish translation of: Women and Environmental Health
 Publication Number EPA 100-F-08-027

-------