Kazda osoba moze
bye narazona na
ryzyko zatrucia
tlenkiem w%gla.
Tlenek w%gla-
CO (czad) jest
bezbarwnym, nie
posiadajqcym
zapachu gazem.
Ludzie stars!
cierpiqcy z powodu
chronicznych chorob
serca i uktadu
oddechowego, oraz
niedokrwistosci
(anemia) sq
szczegolnie podatni
na efekty zatrucia
tym gazem.
7
Marzec 2009
Zapobieganie zatruciom
tlenkiem
Informacja of/a osob starszych oraz
ich opiekunow
Czy wiesz, ze w Stanach
Zjednoczonych zatrucie
tlenkiem wegla (CO) jest
jednym z gtownych powodow
smierci? Nieumyslne zatrucia tym
gazem sa_ powodem co najmniej 500
zgonow oraz 15,000 wizyt w pogotowiu
ratunkowym w skali rocznej. Osoby
starsze, ktore przekroczyty wiek
65 lat i posiadajace juz istniejace
problemy zdrowotne sa_ wyja_tkowo
narazone na przypadkowe zatrucia tym
gazem.1 Zainstalowanie czujnikow
sygnalizujacych obecnosc tlenku
wegla moze ocalic zycie ludzkie,
jednak ocenia sie ze mniej niz 1 /3
populacji w Stanach Zjednoczonych ma
zainstalowane takie systemy alarmowe
w swoich domach.2
Czym jest tlenek
(CO)
Tlenek wegla - CO (czad) jest
bezbarwnym, bezwonnym gazem,
ktory moze spowodowac chorobe lub
smierc. Gas ten wydziela sie podczas
spalania gazu ziemnego, propanu,
benzyny, oleju, nafty, drewna lub wegla
drzewnego. Do urza_dzeh emituja_cych
tlenek wegla naleza_: samochody,
todzie motorowe, motory napedzane
benzyna_, piece kuchenne oraz systemy
ogrzewcze. CO pochodzacy z tych
zrodet moze osadzac sie w zamknietych
lub czesciowo zamknietych
pomieszczniach. Podczas wdychania
powietrza zawieraja_cego tlenek wegla,
gas ten dostaje sie do krwioobiegu,
gdzie blokuje wchtanianie tlenu do
organizmu w rezultacie czego moze
nastapic uszkodzenie tkanek ciata, a
nawet smierc.3
Jakie s^ objawy
zatrucia tlenkiem
we^la?
W wiekszosci przypadkow, do
pierwszych objawow kontaktu
z CO o matym stezeniu naleza,
tagodne bole gtowy oraz ktopoty z
oddychaniem pojawiaja_ce sie nawet
po umiarkowanym wysitku fizycznym.
Wysokie stezenie tlenku wegla w
powietrzu lub przedtuzaja_cy sie kontakt
z powietrzem o niskim stezeniu tego
gazu moze doprowadzic do objawow
grypopodobnych takich jak ostre bole
i zawroty gtowy, zmeczenie, nudnosci
(mdtosci), dezorientacja, rozdraznienie
oraz uposledzenie myslenia, pamieci i
koordynacji ruchowej.4 CO jest czesto
nazywany "cichym zabojca," gdyz
zignorowanie pocza_tkowych objawow
zatrucia przez osobe narazona, moze
doprowadzic do utraty jej swiadomosci
i w rezultacie uniemozliwic jej
ucieczke z niebezpiecznej sytuacji.
Kazdy moze bye
narazony na szkodliwe
dziatanie CO nawet
w sytuacji braku
objawow zatrucia
Oddychanie powietrzem o niskiej
koncentracji CO nie zawsze musi
wywotywac widoczne symptomy
zatrucia, aczkolwiek moze doprowadzic
-------
do chronicznych powiktah zdrowotnych utrzymuja_cych
si? nawet po wyeliminowaniu zrodta CO. Do chronicznych
problemow zdrowotnych b?dacych konsekwencja, zatrucia
czadem naleza_: przewlekte zaburzenia neurologiczne
(utrata pami?ci i zdolnosci uczenia si?), zaburzenia
emocjonalno-osobowosciowe oraz czuciowo-ruchowe.5
Komu zagraza zatrucie tlenkiem
w^gla?
Wszystkie grupy wiekowe sa^ narazone na zatrucie tlenkim
w?gla, jednak osoby cierpiace na chroniczna^ chorob?
serca, anemi? lub niewydolnosc oddechowa^ sa^ szczegolnie
podatne na ryzyko zatrucia tym gazem.6 Osoby starsze, u
ktorych uprzednio stwierdzono istnienie tych chorob majq
mniejsza^ odpornosc na zatrucie CO i wi?ksze ryzyko smierci
w wyniku zatrucia.7 Zatrucie czadem jest szczegolnie
niebezpieczne w przypadku nienarodzonych dzieci
(ptodow), u ktorych gas ten moze wywotac zaburzenia
rozwojowe lub smierc.8''
Zatrucie czadem wystepuje
cz^sciej wsrod mniejszosci
narodowych
Badania przeprowadzone wsrod mniejszosci narodowych
w stanie Washington wykazaty, ze ludnosc pochodzenia
hiszpahskiego miata czterokrotnie wyzsze ryzyko zatrucia
CO w stosunku do populacji biatych. Natomiast populacja
murzyhska byta trzykrotnie bardziej narazona na zatrucie
CO anizeli populacja biatych. Powyzsze badania wskazuja^,
ze w wyniku spalania w?gla drzewnego w pomieszczeniach
zamkni?tych 67% populacji pochodzenia hiszpahskiego i 40%
populacji murzyhskiej ulegto zatruciu czadem."
Czerwone
ciatka
krwi
Jezeli zauwazysz u siebie
objawy sugeruj^ce zatrucie
tlenkiem w^gla:
• Natychmiast wywietrz mieszkanie. Otworz drzwi i okna,
wytacz kuchnie, piece, grzejniki oraz inne podobne
urza_dzenia po czym opusc mieszkanie.
• Natychmiast zadzwoh do Centrum Toksykologicznego
pod numer 1-800-222-1222. Eksperci od zatruc doradzq
tobie czy powinienes skontaktowac si? z lekarzem w
celu uzyskania dalszej opieki medycznej.
W celu zapobiegania zatruciom
tlenkiem w^gla pami^taj o:
• Zainstalowaniu w poblizu sypialni czujnikow tlenku wegla.
• Przeprowadzeniu rocznej inspekcji systemow
grzewczych i domowych urza^dzeh dziatajacych na
zasadzie spalania paliw.
• Unikaniu uzywania urza_dzeh grzewczych nie
posiadaja_cych systemu wymuszonej wentylacji.
• Nie spalaniu paliw w zamkni?tych pomieszczeniach z
wyja^tkiem kuchni i piecow do tego przeznaczonych.
• Zwracaniu uwagi na potencjalne objawy zatrucia
tlenkiem w?gla.
Dodatkowe porady dotycz^ce
zapobiegania zatruciom
tlenkiem w^gla (czadem):
• Urza_dzenia gazowe powinny bye odpowiednio
wyregulowane.
• Przy planowaniu wymiany przenosnego grzejnika pomysl
o kupnie takiego, ktory posiada system wymuszonej
wentylacji.
• Uzywaj odpowiedniego paliwa opalaja^c pomieszczenie
grzejnikiem na naft?.
I Zainstaluj i uzywaj system wentylacji wyciqgowej w
kuchniach gazowych.
I Zawsze otworz przewod kominowy podczas uzywania
kominka.
I Zawsze wybieraj odpowiedni rozmiar pieca
ogrzewanego drewnem, ktory spetnia normy emisji
okreslonych przez Agencj? Ochrony Srodowiska (EPA).
I Upewnij si?, ze drzwi pieca opalanego drewnem sa.
szczelnie dopasowane.
I Pami?taj o corocznym przegla^dzie systemu ogrzewczego
oraz przewodow kominowych przeprowadzonej przez
osob? do tego uprawniona^.
-------
Upewnij sie, ze wszystkie urza_dzenia domowe opalane
paliwem sa_ w dobrym stanie i posiadaja, odpowiednia,
wentylacje.
Nigdy nie zostawiaj w garazu samochodu na jatowym
biegu, nawet przy otwartych drzwiach.
Uzywaj podrecznych pra_dnic na zewna_trz i z dala od
budynkow. Nigdy nie uzywaj ich na balkonach, blisko
drzwi, otworow wentylacyjnych, okien czy w poblizu
sypialni.
Nigdy nie uzywaj roznow (grilli) opalanych w^glem
drzewnym w pomieszczeniach zamkni^tych, nawet w
kominkach.
Grzejniki propanowe lub piece opalane inymi paliwami
uzywane do ogrzewania domkow mysliwskich czy
rybackich powinny posiadac system wentylacyjny
odprowadzany na zewna^trz.
Nigdy nie ogrzewaj mieszkania uzywajac kuchni gazowej.
Czujniki tlenku w^gla
Gniazdko
wtykowe
Zasilany bateria^
Urz^dzenie
zainstalowane na
scianie lub suficie
Systemy alarmowe wykrywajace
CO (czad)
Zastosowanie czujnikow tlenku w^gla z alarmem
mogtoby zapobiec potowie smiertelnych wypadkow
spowodowanych zatruciem tym gazem. Systemy alarmowe
dostepne w lokalnych sklepach gospodarstwa domowego
powinny spetniac wymogi okreslone przez Underwritters
Laboratories (UL).11 Koszt takiego zakupu jest bardzo
niski w porownaniu do ceny zycia twojego i twojej
rodziny. System alarmowy powinien bye zainstalowany
w zasi^gu stuchu na kazdym pi^trze i w kazdej sypilani
twojego domu. Stosuj si§ doktadnie do zataczonej
przez producenta instrukcji instalowania, uzywania i
obstugiwania czujnikow. W przeciwiehstwie do systemow
wykrywaja^cych dym, czujniki tlenku w^gla zwykle
przestaja^ funkcjonowac po kilku latach.
1
1
1
•
1
1
1
1
1
1
•
1
1
•
1
«surx i i i\j^i lu vxvji \j^i i iv.
zatrucie czadem od
grypy
Wiele objawow zatrucia tlenkiem w^gla
przypomina gryp§. Dlatego tez objawy
zatrucia tym gazem sa^ cz^sto przypisywane
grypie. Te grypopodobne symptomy mogq
bye rezultatem zatrucia tlenkiem w^gla w
sytuacji kiedy:
• Czujesz poprawe samopoczucia
przebywaja_c z dala od swojego domu.
• Wiecej anizeli jedna osoba w domu
choruje w tym samym czasie (zarazenie
drugiej osoby grypa^ zwykle zabiera kilka
dni).
• Cztonkowie rodziny, ktorzy spfdzaja,
wiekszosc czasu w domu sa_ najbardziej
dotknieci choroba_.
• Symptomy pojawiaja, lub pogarszaja, sie z
chwila, wta_czenia urza_dzenia spalajacego
paliwo lub w wyniku zostawienia
samochodu na jatowym biegu w
przydzielonym do domu garazu.
• Zwierz^ta domowe rowniez wydajq
si§ chore, wykazuja^c objawy takie jak
zawroty gtowy, sennosc i letarg (ludzkie
wirusy grypy nie sa^ przenoszone na
zwierz^ta).
• Ogolne objawy bolowe, niewysoka
gora_czka oraz opuchniecie weztow
chtonnych sa_ typowymi objawami
przeziebienia lub grypy.12
1
1
1
•
1
1
1
1
1
1
•
1
1
•
1
Zakup czujnika tlenku wegla nie powinien stuzyc btednemu
poczuciu bezpieczehstwa. Systemy takie powinny stuzyc
jedynie jako dodatkowe zabezpieczenie dla funkcjonowania
urza_dzeh grzewczych opalanych roznymi paliwami. Systemy
alarmowe nie sa_ zaprojektowane do monitorowania
niskich stezeh tlenku wegla, co stwarza wa_tpliwosci czy
normy bezpieczehstwa takich czujnikow sa_ wystarczaja_co
skuteczne.13
-------
Wptyw czynnikow srodowiska na
zdrowie osob starszych
Inicjatywa Agencji Ochrony Srodowiska (EPA) ma na celu
opieke^ nad zdrowiem starszych ludzi. W tym celu korzysta
si§ z badah naukowych, metod profilaktycznych i publicznej
edukacji. W celu uzyskania wi^cej informacji udaj si§ na
strong internetowa^ Agencji Ochrony Srodowiska,
www. epa.gov/aging
Wydrukowane kopie tego artykutu mozna zamowic na
stronie internetowej: http://www.epa.gov/aging/
resources/factsheets/order. htm
Dodatkowe zrodta informacji:
Your Local Poison Center
• 1-800-222-1222
• Internet: www.aapcc.org
U.S. Environmental Protection Agency
Carbon Monoxide
http://www.epa.gov/iaq/co. html
CDC
Carbon Monoxide
http: //www. cdc. gov/co/
Consumer Product Safety Commission
Home Heating Equipment Safety
www.cpsc.gov/cpscpub/pubs/heatpubs.html
Carbon Monoxide Alarms
www.cpsc.gov/cpscpub/prerel/prhtml01/ 01069.html
Portable Generators
www.cpsc.gov/cpscpub/pubs/portgen.html
Noty kohcowe
1 Centers for Disease Control and Policy. Carbon Monoxide-
Related Deaths - United States, 1999-2004. Morbidity and
Mortality Weekly Report. December 21, 2007; 56(50):1309-
12.
2 Home Safety Council. Unintentional Home Injury in the
United States. State of Home Safety: 2004 Edition, http://
www. homesafetycouncil.org. /state_of_home_safety/
sohs_2004_p017.pdf.
3 (CDC), National Center for Environmental Health,
"Carbon Monoxide Poisoning: Questions and Answers," July
2006. http://www.cdc.gov/co/faqs.htm
4 The U.S. Environmental Protection Agency (EPA), Indoor
Environments Division (6607J) Office of Air and Radiation,
"Protect Your Family and Yourself from Carbon Monoxide
Poisoning," October 1996. http://www.epa.gov/iaq/pubs/
coftsht.html
5 Delayed N euro pat ho logy after Carbon Monoxide Poisoning
Is Immune-Mediated, Stephen R. Thorn, Veena M. Bhopale,
Donald Fisher, Jie Zhang, Phyllis Gimotty and Robert E.
Forster, Proceedings of the National Academy of Sciences
of the United States of America, Vol. 101, No. 37 (Sep. 14,
2004), pp. 13660-13665.
EPA. 2000. Air Quality Criteria for Carbon Monoxide.
U.S.EPA, National Center for Environmental Assessment.
June, 2000. EPA600/P-99/001F.
6 Centers for Disease Control and Prevention (CDC),
National Center for Environmental Health, "Carbon
Monoxide Poisoning: Questions and Answers," July 2006.
http://www.cdc.gov/co/faqs.htm
7 CPSC. 2004. Non-Fire Carbon Monoxide Deaths Associated
with the Use of Consumer Products: 2001 Annual Estimates.
U.S. Consumer Product Safety Commission, Division of
Hazard Analysis, May 13, 2004.
8 Raub, J. A., M. MathieuNolf, N. B. Hampson, and S.
R. Thorn. Carbon Monoxide Poisoning - a Public Health
Perspective. TOXICOLOGY (145):1-14, (2000).)
9 Liu, S. Krewski, D., Shi, Y, Chen, Y, and R.T. Burnett.
2003. Association between gaseous ambient air pollutants
and adverse pregnancy outcomes in Vancouver, Canada.
Environmental Health Perspectives. 111:1773-1778.
10 Ralston, J.D. and N.B. Hampson. 2000. Incidence of
severe unintentional carbon monoxide poisoning differs
across racial/ethnic categories. Public Health Reports.
115:46-51. U.S. Department of Health and Human Services.
11 Yoon, S., Macdonald, S., Parrish, G. 1998. Deaths from
unintentional carbon monoxide poisoning and potential for
prevention with carbon monoxide detectors. JAMA. 279(9):
685-687
12 U.S. Department of Housing and Urban Development.
Healthy Homes Issues: Carbon Monoxide, Healthy homes
Initiative Background Information, December 2005. http://
www.healthyhomestraining.org/Documents/HUD/HUD_CO_
Brief.pdf .
13 The Minnesota Department of Health, Environmental
Health Services Division, "Carbon Monoxide (CO) Poisoning
In Your Home," April 2007. http://www.health.state.mn.us/
divs/eh/indoorair/co/index.html
Polish translation of: Preventing Carbon Monoxide Poisoning
Publication Number: EPA 100-F-09-014
------- |