Kazda osoba moze
bye narazona na
ryzyko zatrucia
tlenkiem w%gla.
Tlenek w%gla-
CO (czad) jest
bezbarwnym, nie
posiadajqcym
zapachu gazem.
Ludzie stars!
cierpiqcy z powodu
chronicznych  chorob
serca i uktadu
oddechowego, oraz
niedokrwistosci
(anemia) sq
szczegolnie podatni
na efekty zatrucia
tym gazem.


7
                                                                     Marzec 2009
                            Zapobieganie  zatruciom
                            tlenkiem
                            Informacja of/a osob starszych  oraz
                            ich opiekunow
             Czy wiesz, ze w Stanach
             Zjednoczonych zatrucie
             tlenkiem wegla (CO) jest
             jednym z gtownych powodow
       smierci? Nieumyslne zatrucia tym
       gazem sa_ powodem co najmniej 500
       zgonow oraz 15,000 wizyt w pogotowiu
       ratunkowym w skali  rocznej. Osoby
       starsze, ktore przekroczyty wiek
       65 lat i posiadajace juz istniejace
       problemy zdrowotne sa_ wyja_tkowo
       narazone na przypadkowe zatrucia tym
       gazem.1  Zainstalowanie czujnikow
       sygnalizujacych obecnosc tlenku
       wegla moze ocalic zycie ludzkie,
       jednak ocenia sie ze mniej niz 1 /3
       populacji w Stanach Zjednoczonych ma
       zainstalowane takie systemy alarmowe
       w swoich domach.2
       Czym jest tlenek
                (CO)
Tlenek wegla - CO (czad) jest
bezbarwnym, bezwonnym gazem,
ktory moze spowodowac chorobe lub
smierc. Gas ten wydziela sie podczas
spalania gazu ziemnego, propanu,
benzyny, oleju, nafty, drewna lub wegla
drzewnego. Do urza_dzeh emituja_cych
tlenek wegla naleza_: samochody,
todzie motorowe, motory napedzane
benzyna_, piece kuchenne oraz systemy
ogrzewcze. CO pochodzacy z tych
zrodet moze osadzac sie w zamknietych
lub czesciowo zamknietych
pomieszczniach. Podczas wdychania
powietrza zawieraja_cego tlenek wegla,
gas ten dostaje sie do krwioobiegu,
gdzie blokuje wchtanianie tlenu do
organizmu w rezultacie czego moze
                                                          nastapic uszkodzenie tkanek ciata, a
                                                          nawet smierc.3
Jakie s^ objawy
zatrucia tlenkiem
we^la?
W wiekszosci przypadkow, do
pierwszych objawow kontaktu
z CO o matym stezeniu naleza,
tagodne bole gtowy oraz ktopoty z
oddychaniem pojawiaja_ce sie nawet
po umiarkowanym wysitku fizycznym.
Wysokie stezenie tlenku wegla w
powietrzu lub przedtuzaja_cy sie kontakt
z powietrzem o niskim stezeniu tego
gazu moze doprowadzic do objawow
grypopodobnych takich jak ostre bole
i zawroty gtowy, zmeczenie, nudnosci
(mdtosci), dezorientacja, rozdraznienie
oraz uposledzenie myslenia, pamieci i
koordynacji ruchowej.4 CO jest czesto
nazywany "cichym zabojca," gdyz
zignorowanie pocza_tkowych objawow
zatrucia przez osobe narazona, moze
doprowadzic do utraty jej swiadomosci
i w rezultacie uniemozliwic jej
ucieczke z niebezpiecznej sytuacji.

Kazdy moze bye
narazony na szkodliwe
dziatanie  CO nawet
w sytuacji braku
objawow zatrucia
Oddychanie powietrzem o niskiej
koncentracji CO nie zawsze musi
wywotywac widoczne symptomy
zatrucia, aczkolwiek moze doprowadzic

-------
do chronicznych powiktah zdrowotnych utrzymuja_cych
si? nawet po wyeliminowaniu zrodta CO. Do chronicznych
problemow zdrowotnych b?dacych konsekwencja, zatrucia
czadem naleza_: przewlekte zaburzenia neurologiczne
(utrata pami?ci i zdolnosci uczenia si?), zaburzenia
emocjonalno-osobowosciowe oraz czuciowo-ruchowe.5


Komu zagraza zatrucie  tlenkiem

w^gla?
Wszystkie grupy wiekowe sa^ narazone na zatrucie tlenkim
w?gla, jednak osoby cierpiace na chroniczna^ chorob?
serca, anemi? lub niewydolnosc oddechowa^ sa^ szczegolnie
podatne na ryzyko zatrucia tym gazem.6 Osoby starsze, u
ktorych uprzednio stwierdzono istnienie tych chorob majq
mniejsza^ odpornosc na zatrucie CO i wi?ksze ryzyko smierci
w wyniku zatrucia.7 Zatrucie czadem jest  szczegolnie
niebezpieczne w przypadku nienarodzonych dzieci
(ptodow), u ktorych gas ten moze wywotac zaburzenia
rozwojowe lub smierc.8''

Zatrucie czadem  wystepuje

cz^sciej wsrod mniejszosci

narodowych
Badania przeprowadzone wsrod mniejszosci narodowych
w stanie Washington wykazaty,  ze ludnosc  pochodzenia
hiszpahskiego  miata czterokrotnie wyzsze ryzyko zatrucia
CO w stosunku do populacji biatych. Natomiast populacja
murzyhska byta trzykrotnie bardziej narazona na zatrucie
CO anizeli populacja biatych. Powyzsze badania wskazuja^,
ze w wyniku spalania w?gla drzewnego w pomieszczeniach
zamkni?tych 67% populacji pochodzenia hiszpahskiego i 40%
populacji murzyhskiej  ulegto zatruciu czadem."
           Czerwone
              ciatka
               krwi
Jezeli  zauwazysz u  siebie
objawy sugeruj^ce zatrucie
tlenkiem  w^gla:
• Natychmiast wywietrz mieszkanie. Otworz drzwi i okna,
   wytacz kuchnie, piece, grzejniki oraz inne podobne
   urza_dzenia po czym opusc mieszkanie.
• Natychmiast zadzwoh do Centrum Toksykologicznego
   pod numer 1-800-222-1222. Eksperci od zatruc doradzq
   tobie czy powinienes skontaktowac si? z lekarzem w
   celu uzyskania dalszej opieki medycznej.


W celu zapobiegania zatruciom
tlenkiem  w^gla pami^taj  o:
• Zainstalowaniu w poblizu sypialni czujnikow tlenku wegla.
• Przeprowadzeniu rocznej inspekcji systemow
   grzewczych i domowych urza^dzeh dziatajacych  na
   zasadzie spalania paliw.
• Unikaniu uzywania urza_dzeh grzewczych nie
   posiadaja_cych systemu wymuszonej wentylacji.
• Nie spalaniu paliw w zamkni?tych pomieszczeniach z
   wyja^tkiem kuchni i piecow do tego przeznaczonych.
• Zwracaniu uwagi na potencjalne objawy zatrucia
   tlenkiem w?gla.


Dodatkowe porady dotycz^ce
zapobiegania zatruciom
tlenkiem  w^gla (czadem):
• Urza_dzenia gazowe powinny bye odpowiednio
   wyregulowane.
• Przy planowaniu wymiany przenosnego grzejnika pomysl
   o kupnie takiego, ktory posiada system wymuszonej
   wentylacji.
• Uzywaj  odpowiedniego paliwa opalaja^c pomieszczenie
   grzejnikiem na naft?.
 I Zainstaluj i uzywaj system wentylacji wyciqgowej w
   kuchniach gazowych.
 I Zawsze  otworz przewod kominowy podczas uzywania
   kominka.
 I Zawsze  wybieraj odpowiedni rozmiar pieca
   ogrzewanego drewnem, ktory spetnia normy emisji
   okreslonych przez Agencj? Ochrony Srodowiska  (EPA).
 I Upewnij si?, ze drzwi pieca opalanego drewnem sa.
   szczelnie dopasowane.
 I Pami?taj o corocznym przegla^dzie systemu ogrzewczego
   oraz przewodow kominowych przeprowadzonej  przez
   osob? do tego uprawniona^.

-------
   Upewnij sie, ze wszystkie urza_dzenia domowe opalane
   paliwem sa_ w dobrym stanie i posiadaja, odpowiednia,
   wentylacje.
   Nigdy nie zostawiaj w garazu samochodu na jatowym
   biegu, nawet przy otwartych drzwiach.
   Uzywaj podrecznych pra_dnic na zewna_trz i z dala od
   budynkow. Nigdy nie uzywaj ich na balkonach, blisko
   drzwi, otworow wentylacyjnych, okien czy w  poblizu
   sypialni.
   Nigdy nie uzywaj roznow (grilli) opalanych  w^glem
   drzewnym w pomieszczeniach zamkni^tych, nawet w
   kominkach.
   Grzejniki propanowe lub piece opalane inymi  paliwami
   uzywane do ogrzewania domkow mysliwskich  czy
   rybackich powinny posiadac system wentylacyjny
   odprowadzany na zewna^trz.
   Nigdy nie ogrzewaj mieszkania uzywajac kuchni  gazowej.
       Czujniki tlenku  w^gla
     Gniazdko
     wtykowe
 Zasilany bateria^
    Urz^dzenie
zainstalowane na
scianie lub suficie
Systemy alarmowe wykrywajace
CO  (czad)
Zastosowanie czujnikow tlenku w^gla z alarmem
mogtoby zapobiec potowie smiertelnych wypadkow
spowodowanych zatruciem tym gazem. Systemy alarmowe
dostepne w lokalnych sklepach gospodarstwa domowego
powinny spetniac wymogi okreslone  przez Underwritters
Laboratories (UL).11 Koszt takiego zakupu jest bardzo
niski w porownaniu do ceny zycia twojego i twojej
rodziny. System alarmowy powinien bye zainstalowany
w zasi^gu stuchu na kazdym pi^trze i w kazdej sypilani
twojego  domu. Stosuj si§ doktadnie do zataczonej
przez producenta instrukcji instalowania, uzywania i
obstugiwania czujnikow. W przeciwiehstwie do systemow
wykrywaja^cych dym, czujniki tlenku w^gla zwykle
przestaja^ funkcjonowac po kilku  latach.
1
1

1
•



1

1

1
1

1

1
•




1

1
•



1
«surx i i i\j^i lu vxvji \j^i i iv.
zatrucie czadem od
grypy
Wiele objawow zatrucia tlenkiem w^gla
przypomina gryp§. Dlatego tez objawy
zatrucia tym gazem sa^ cz^sto przypisywane
grypie. Te grypopodobne symptomy mogq
bye rezultatem zatrucia tlenkiem w^gla w
sytuacji kiedy:
• Czujesz poprawe samopoczucia
przebywaja_c z dala od swojego domu.
• Wiecej anizeli jedna osoba w domu
choruje w tym samym czasie (zarazenie
drugiej osoby grypa^ zwykle zabiera kilka
dni).
• Cztonkowie rodziny, ktorzy spfdzaja,
wiekszosc czasu w domu sa_ najbardziej
dotknieci choroba_.
• Symptomy pojawiaja, lub pogarszaja, sie z
chwila, wta_czenia urza_dzenia spalajacego
paliwo lub w wyniku zostawienia
samochodu na jatowym biegu w
przydzielonym do domu garazu.

• Zwierz^ta domowe rowniez wydajq
si§ chore, wykazuja^c objawy takie jak
zawroty gtowy, sennosc i letarg (ludzkie
wirusy grypy nie sa^ przenoszone na
zwierz^ta).
• Ogolne objawy bolowe, niewysoka
gora_czka oraz opuchniecie weztow
chtonnych sa_ typowymi objawami
przeziebienia lub grypy.12

1
1

1
•



1

1

1
1

1

1
•




1

1
•



1
                           Zakup czujnika tlenku wegla nie powinien stuzyc btednemu
                           poczuciu bezpieczehstwa. Systemy takie powinny stuzyc
                           jedynie jako dodatkowe zabezpieczenie dla funkcjonowania
                           urza_dzeh grzewczych opalanych roznymi paliwami. Systemy
                           alarmowe nie sa_ zaprojektowane do monitorowania
                           niskich stezeh tlenku wegla, co stwarza wa_tpliwosci czy
                           normy bezpieczehstwa takich czujnikow sa_ wystarczaja_co
                           skuteczne.13

-------
Wptyw czynnikow  srodowiska  na
zdrowie osob  starszych
Inicjatywa Agencji Ochrony Srodowiska (EPA) ma na celu
opieke^ nad zdrowiem starszych ludzi. W tym celu korzysta
si§ z badah naukowych, metod profilaktycznych i publicznej
edukacji. W celu uzyskania wi^cej informacji udaj si§ na
strong internetowa^ Agencji Ochrony Srodowiska,
www. epa.gov/aging
Wydrukowane kopie tego artykutu mozna zamowic na
stronie internetowej: http://www.epa.gov/aging/
resources/factsheets/order. htm


Dodatkowe zrodta  informacji:

Your Local Poison Center
•  1-800-222-1222
•  Internet: www.aapcc.org

U.S. Environmental  Protection Agency
Carbon Monoxide
http://www.epa.gov/iaq/co. html

CDC
Carbon Monoxide
http: //www. cdc. gov/co/

Consumer Product Safety Commission
Home Heating Equipment Safety
www.cpsc.gov/cpscpub/pubs/heatpubs.html

Carbon Monoxide Alarms
www.cpsc.gov/cpscpub/prerel/prhtml01/ 01069.html

Portable Generators
www.cpsc.gov/cpscpub/pubs/portgen.html
Noty kohcowe
1 Centers for Disease Control and Policy. Carbon Monoxide-
Related Deaths - United States, 1999-2004. Morbidity and
Mortality Weekly Report. December 21, 2007; 56(50):1309-
12.
2 Home Safety Council. Unintentional Home Injury in the
United States. State of Home Safety: 2004 Edition, http://
www. homesafetycouncil.org. /state_of_home_safety/
sohs_2004_p017.pdf.
3 (CDC),  National Center for Environmental Health,
"Carbon Monoxide Poisoning: Questions and Answers," July
2006.  http://www.cdc.gov/co/faqs.htm
4 The U.S. Environmental Protection Agency (EPA), Indoor
Environments Division (6607J) Office of Air and Radiation,
"Protect Your Family and Yourself from Carbon Monoxide
Poisoning," October 1996. http://www.epa.gov/iaq/pubs/
coftsht.html
5 Delayed N euro pat ho logy after Carbon Monoxide Poisoning
Is Immune-Mediated, Stephen R. Thorn, Veena M. Bhopale,
Donald Fisher, Jie Zhang, Phyllis Gimotty and Robert E.
Forster, Proceedings of the National Academy of Sciences
of the United States of America, Vol. 101, No. 37 (Sep. 14,
2004), pp. 13660-13665.
EPA. 2000. Air Quality Criteria for Carbon Monoxide.
U.S.EPA, National Center for Environmental Assessment.
June, 2000. EPA600/P-99/001F.
6 Centers for Disease Control and Prevention (CDC),
National Center for Environmental Health, "Carbon
Monoxide Poisoning: Questions and Answers," July 2006.
http://www.cdc.gov/co/faqs.htm
7 CPSC. 2004. Non-Fire Carbon Monoxide Deaths Associated
with the Use of Consumer Products: 2001 Annual Estimates.
U.S. Consumer Product Safety Commission, Division of
Hazard Analysis, May 13, 2004.
8 Raub, J. A., M. MathieuNolf, N.  B. Hampson, and S.
R. Thorn. Carbon Monoxide Poisoning - a Public Health
Perspective. TOXICOLOGY (145):1-14, (2000).)
9 Liu, S. Krewski, D., Shi, Y, Chen, Y, and R.T. Burnett.
2003. Association between gaseous ambient air pollutants
and adverse pregnancy outcomes in Vancouver, Canada.
Environmental Health Perspectives. 111:1773-1778.
10 Ralston, J.D. and N.B. Hampson. 2000. Incidence of
severe unintentional carbon monoxide poisoning differs
across racial/ethnic categories. Public Health Reports.
115:46-51. U.S.  Department of Health and Human Services.
11 Yoon, S., Macdonald, S., Parrish, G. 1998. Deaths from
unintentional carbon monoxide poisoning and potential for
prevention with carbon monoxide detectors. JAMA. 279(9):
685-687
12 U.S.  Department of Housing and Urban Development.
Healthy Homes Issues: Carbon Monoxide, Healthy homes
Initiative Background Information, December 2005. http://
www.healthyhomestraining.org/Documents/HUD/HUD_CO_
Brief.pdf .
13 The Minnesota Department of Health, Environmental
Health Services  Division,  "Carbon Monoxide (CO) Poisoning
In Your Home," April 2007. http://www.health.state.mn.us/
divs/eh/indoorair/co/index.html
Polish translation of: Preventing Carbon Monoxide Poisoning
Publication Number: EPA 100-F-09-014

-------